فریب نظامی و راهبردی بارباروسا
عملیات بارباروسا به عنوان هولناک ترین و ویرانگرترین عملیات رزمی جنگ جهانی دوم که سرنوشت جنگ را به نفع شوروی تغییر و زمینه ساز شکست آلمان در جنگ گردید را می توان بزرگترین فریب نظامی و راهبردی جهان نامید که ارتش آلمان نازی با استفاده از غفلت شوروی توانست با حملات برق آسا و ویرانگر خود در مدت بسیار کوتاهی، قسمت بزرگی از خاک شوروی را به تصرف خود درآورده و تا پشت دیوارهای مسکو پیشروی نماید.
در جنگ جهانی دوم (1945-1939) آلمان که بعد از بلعیدن کشور های کوچک اکنون با شوروی که نیروی نظامی عظیمی در اختیار داشت، روبرو شده بود، در پی یافتن تدابیری بود تا با کمترین هزینه و تلفات ممکن این ارتش را در هم شکند. بنابراین برنامه ای برای فریب روس ها طراحی و سعی شد تا با روش های مختلف، در ذهن رهبران آن کشور القا کنند که هدف آلمان از تحرکات نظامی گسترده در مرزهای شرقی، فریب انگلیسی ها و در نهایت حمله به آن هاست. البته قبل از آن نیز آلمانی ها طرح های فریب گوناگونی را برای ضربه زدن به ارتش شوروی طراحی کرده بودند که اغلب با موفقیت به اجرا در آمده بود. از جمله این طرح ها القای ایده وجود توطئه در ارتش شوروی و در نتیجه، اعدام برخی از فرماندهان باتجربه آن کشور توسط استالین بود، اما فریب بارباروسا عملیاتی به مراتب بزرگتر و درخشانتر بود به طوری که بسیاری از کارشناسان آن را بزرگترین فریب نظامی راهبری جهان به حساب آورده اند که در ذیل به آن می پردازیم:
بارباروسا، فریب بزرگ آلمان و دستاورد غافلگیری راهبردی و تاکتیکی علیه شوروی
عملیات بارباروسا که آلمان ها علیه شوروی سابق در جنگ جهانی دوم طرح ریزی کرده بودند، حاوی مطالب آموزنده و حیرت انگیز از نحوه عمل دشمن دوست نما می باشد. در این بخش به شرح کلیه اتفاقاتی که در حمله به شوروی در دستور کار آلمان ها قرار گرفته بود، اشاره شده است که شرح رویداد آن از نظر شما می گذرد.
تهیه طرح حمله به شوروی توسط ارتش آلمان
آدولف هیتلر در ژوئیه 1940 از ارتش آلمان خواست تا طرح های مربوط به حمله علیه اتحاد شوروی را تهیه نماید. از دیدگاه هیتلر حمله به شوروی برای دستیابی آلمان به فضای حیاتی جهت یک ارتش هزارساله و انهدام مرکز کمونیسم جهانی اجتناب ناپذیر بود. وی همچنین عقیده داشت که شوروی هر روز قوی تر می شود و در آینده نزدیک با بهره گیری از یک رویداد غیرمنتظره ولی قابل پیش بینی به آلمان حمله خواهد کرد.
هیتلر با پیش بینی دگرگونی توازن قوا در قاره اروپا، بر آن بود تا هرچه زودتر شوروی را مورد حمله قرار دهد. شوروی نیز با ورزیدگی ناشی از جنگ زمستانی با فنلاند، تجدید سازمان و گسترش نیروهای ارتش سرخ و مجهزساختن این نیروها به جنگ افزارهای پیشرفته تر از جمله تانک های مشهور T-34 را آغاز کرده بودند.
آدولف هیتلر در نوامبر 1940، احتمالاً تصمیم نهایی برای آغاز حمله در اولین فرصت ممکن علیه اتحاد جماهیر شوروی را اتخاذ کرده بود و در 18 دسامبر، فرمان شماره 21 را که یکی از معدود فرامین راهبردی صادره از سوی فرماندهی عالی نیروهای مسلح بشمار می رفت و با نام «فرمان پیشوا» زیور یافته بود، صادر کرد.
آدولف هیتلر برای این فرمان نام «پرونده بارباروسا» را انتخاب کرد و دستور داد تا مقدمات لازم برای حمله به شوروی تا روز 15 می 1941 آماده شود. این پرونده حاوی چند یادداشت کوتاه درباره سری نگه داشتن طرح و دست کم یک عنصر گمراه کننده بود. برای مثال هیتلر با صراحت خاصی چنین یادآور شده بود: «عدم افشای مقاصدمان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است»
وی همچنین تأکید می کند که آشکار شدن پیش از موعد آمادگی ما ممکن است زیان های سیاسی و نظامی بسیار سنگینی به دنبال داشته باشد و به روسای ستاد کل نیروهای مسلح خود توصیه نمود تا وانمود کنند که تقویت بنیه نظامی در جبهه شرق صرفاً برای بهره گیری از مناطق وسیع و مناسب تر آموزشی صورت می گیرد.
آدولف هیتلر با صدور فرمان شماره 21، تصمیم نهایی را برای حمله در شرق اتخاذ کرد و می توان چنین پنداشت که تمامی عملیات های طرح ریزی شده یا اجرا شده از سوی آلمان از 18 دسامبر 1940 تا 22 ژوئن 1941 در راستای طرح بارباروسا قرار داشته است.
طرح بارباروسا از اهمیت خاصی برخوردار بود و تحقق جهان بینی ناسسیونال سوسیالیست را از طریق گسترش به سمت شرق، نوید می داد. این نظریه توجیه مناسبی از تحرکات آلمان در خلال دوران بارباروسا ارائه می دهد. باید بین جنبه گمراه کننده رویدادهایی که پیش از تصمیم هیتلر برای حمله به شوروی آغاز شد و نیتی که وی در ورای تحولات و رویدادهایی که پس از نوامبر 1940 به وقوع پیوست، تفاوت قایل شد.
دو نیرنگ بزرگ در طرح بارباروسا (نقشه راهبردی)
دو نیرنگ در طرح بارباروسا نهفته بود. این دو نیرنگ رویدادهایی که پیش از تصمیم آدولف هیتلر برای حمله به اتحاد شوروی آغاز شده بودند و در اصل برای فریفتن طراحی شده بود را در بر می گیرد.
پیمان عدم تجاوز شوروی و آلمان مورخ اوت 1939 و جنگ با انگلیس و رویدادهای جبهه غرب، وقایعی بودند که به خوبی در فریب دادن روس ها نقش بازی کردند. چون از نظر آنها، بستر قرار گرفتن این وقایع کنار یکدیگر در فاصله زمانی سپتامبر 1939 تا نوامبر 1940 هیچ فرقی با اوضاع در فاصله زمانی نوامبر 1940 تا ژوئن 1941 نداشت.
از نظر شوروی ها که طرف فریب خورده تلقی می شدند، نقشه راهبردی تقریبا با طرح تداوم همکاری آلمان بر اساس پیمان عدم تجاوز و همچنین سرگرم بودن این کشور به جنگ با انگلیس مطابقت داشت. بدین ترتیب دو مورد اصلی نیرنگ بارباروسا در اصل به هیچ وجه گمراه کننده بشار نمی رفتند. این رویداد ها در واقع حوادث تاریخی بودند که به سود تحقق حمله غافلگیرکننده آلمان ها جریان داشت و در پی تصمیم نهایی آدولف هیتلر در نوامبر 1939 برای حمله به اتحاد شوروی به طور آگاهانه به عنوان عوامل گمراه کننده مورد استفاده قرار گرفتند.
عملیات شیر دریایی
عملیات شیر دریایی، یکی از بارزترین موارد بهره برداری آگاهانه آلمان ها از جنگ با انگلیس به عنوان یک نیرنگ، برای آغاز عملیات بارباروسا محسوب می شود. هیتلر در فرمان ژوئیه 1940 خود، دستور برنامه ریزی یک تهاجم دریایی علیه انگلیس را تحت نام شیر دریایی صادر کرد که هدف از اجرای آن دستیابی به برتری هوایی و ارزیابی شرایط جوی برای یک حمله موفقیت آمیز آبی- خاکی بود.
در خلال فصل پاییز به خوبی معلوم شد که نه جنگ هوایی و نه شرایط جوی دست کم در خلال ماه های زمستان برای پیاده کردن نیروهای آبی- خاکی مناسب نخواهد بود. حتی با وجود مساعد بودن آن عوامل نیز می توان با قاطعیت اعلام کرد آدولف هیتلر کاملاً به عملیات آبی- خاکی دل بسته بود، بویژه اینکه وی برای تحت فشار قرار دادن انگلیس، ابزار های غیر مستقیم مختلفی در اختیار داشت. در 17 سپتامبر 1940، هیتلر دستور داد تا عملیات شیر دریایی برای مدتی نامعلوم و بدون ایجاد جنجال به حالت تعلیق در آید.
بعد ها در 12 اکتبر 1940، آدولف هیتلر تصمیم گرفت تا عملیات شیر دریایی تنها به عنوان اهرم فشار سیاسی و نظامی علیه انگلیس همچنان دنبال شود. هیتلر با زیرکی و هوشمندی خاص خود همچنین توصیه نمود که انگلیس نباید بفهمد که طرح تهاجم به این کشور به دلیل بالابودن روحیه انگلیسی ها و فقدان اعتماد به نفس آلمان ها لغو شده است. سرانجام در نوامبر 1940 با تصمیم قطعی هیتلر برای حمله به شوروی، طرح عملیات شیر دریایی به عامل فریب بزرگی برای این حمله تبدیل شد.
فریب شیر دریایی با ابتکارات دیگری از سوی آلمان ها تقویت شد. هیتلر در فرمان شماره 23 خود در 6 فوریه 1941 دستور واردآوردن سنگین ترین تلفات ممکن به انگلیسی ها را صادر کرد و فرماندهی عالی نیروی هوایی (OKL)، بمباران هوایی را در خلال زمستان 41-1940 شدت بخشید. در همین راستا تهاجم هوایی به یک عملیات گمراه کننده عمدی تبدیل شد تا چنین وانمود شود که حمله به خاک انگلیس برای سال 1941 برنامه ریزی شده است.
چنین بود که عملیات بارباروسا با فریب منحصربفرد آلمان ها و غافلگیری کامل روسها با موفقیت های سریع و چشمگیر همراه شد اما به دلایل متعددی از جمله زمین گیر شدن آلمان در سرمای روسیه و برخی عوامل دیگر که در مطلب عملیات بارباروسا در همین وبسایت تشریح شده، به شکست کامل آلمان انجامید.
