نگارستان

جنگنده F-15 ایگل ملقب به عقاب آسمان ها

جنگنده چابک، توانا و رویایی F-15 Eagle ملقب به عقاب آسمان ها، نمونه بهینه شده و شاخص جنگنده های هم عصر خود است. هر جنگنده ای  ویژگی یا خصوصیتی دارد که به وسیله آن برتری خود را بر رقیبانش اثبات می کند. اما جمع شدن تمام ویژگی ها و صفات مطلوب برای یک جنگنده در یک هواپیمای به خصوص، قدری مایه شگفتی است، اما واقعیت هم دارد و این مسئله در هواپیمای جنگنده  F-15 Eagle، رویایی حقیقی است. 

جهان پس از جنگ جهانی دوم، شاهد ظهور جنگنده های پیشرفته و بمب افکن های هولناکی بوده است که در زرادخانه تسلیحات هوایی پیشرفته و مخوف نیروی هوایی آمریکا بعنوان برترین قدرت نظامی جهان، میتوان به جنگنده رهگیر F-14 Tomcat ملقب به گربه های افسانه ای، جنگنده چابک و توانای F-15 Eagle ملقب به عقاب آسمان ها، جنگنده چند منظوره و مافوق صوت F-16 Falcon ملقب به شاهین صحرا، جنگنده مافوق صوت و چند منظوره F-18 Hornet ملقب به زنبور سرخ، بمب افکن سنگین و استراتژیک B-52 Stratofortress ملقب به دژ پرنده، هواپیمای شناسایی استراتژیک SR-71 Blackbird ملقب به پرنده سیاه، اشاره کرد.

همگام با پیشرفت تکنولوژی و پيشرفته تر شدن رادارها، بحث رادارگريزي از درجه اهمیت بالایی برخوردار میشود كه گوشه هاي كوچكي از فناوري رادارگريزي را در بمب افكن هاي پس ازنسل بمب افکن B-52 Stratofortress  آمريكا، یعنی بمب افکن ضربتی و رادارگریز F-117 Nighthawk، بمب افکن مافوق صوت B-1 Lancer ملقب به نيزه دار آسمان، جنگنده رادارگریز و فوق مدرن F-22 Raptor ملقب به جانور شکاری مي‌بينيم. ولي نهايت و كمال اين فناوري را در جنگنده نسل پنجم، سکون پرواز، چندمنظوره و فوق پیشرفته F-35 Lightning ملقب به صاعقه و بمب افکن استراتژیک و فوق سنگین B-2 Spirit، ملقب به شبح مشاهده مي كنيم که به این اسکادران هولناک، توان و قدرت خیره کننده ای افزوده است. 

جنگنده F-15 ایگل

باز هم باید به سال های جنگ سرد برگردیم، چرا که بی شک در این سالها، بزرگترین تحولات در علم هوانوردی روی داد و برای تشریح این تحولات، توصیف حال و هوای آن دوران، امری اجتناب ناپذیر است. در جنگ جهانی اولهواپیماهای جنگی دو باله،در جنگ جهانی دوم هواپیماهایی چون اسپیت فایر ،موستانگ،زیرو و جنگنده اف-86 که نقش خود را بر فراز کره نشان دادند و جنگنده F-4 Phantom که در دهه 1960 زبانزد ومعروف گردید. در آن دوران، پس از آشکار شدن ضعف هواپیمای اف-4 فانتوم در برابر جنگنده های جدید روسیه، هواپیمای اسطوره ای F-14 Tomcat به خدمت نیروی دریایی آمریکا در آمد، اما نیروی هوایی همچنان از فانتوم های قدیمی استفاده می کرد. بسیاری از جمله خود شرکت گرومن به نیروی هوایی به خدمت گرفتن تامکت را پیشنهاد کردند، اما چه بهتر که نیروی هوایی هیچگاه این پیشنهاد ها را نپذیرفت چرا که نتیجه آن شد که هواپیمایی نوین به نام F-15 ایگل که مخصوصاً برای نیروی هوایی و جنگ های هوا به هوا طراحی شده بود، متولد گردید.

تولید جنگنده F-15 با تولید هواپیماهای جدید روسی در سال 1967 همزمان گردید واین در حالی بود که در همان زمان جنگنده های اف-4 در ویتنام در گیر بودند. اعتقاد بر این است که طراحی F-15 به نوعی به جریان یک نسخه برداری در یک پایگاه هوایی روسیه واقع در مسکو ارتباط دارد. در نمایشگاه هوایی برگزار شده در مسکو، روسیه هواپیماهای خود را به نمایش گذاشته بود و در بین یک هواپیمای روسی یک هواپیمای جنگی جدید با بال های تاشونده که ناتو نام فلاگر را بر روی آن نهاده بود، به چشم می خورد ودر سمتی دیگر جنگنده  مافوق صوت فاکس بت طراحی شده توسط کارخانه  MIGویان دیده می شد که مجهز به دو سکان عمودی بود.

البته اطلاعات بعدی ثابت کرد که فلاگر همان جنگنده  MIG-23 وفاکس بت همان جنگنده  MIG-25 می باشد و بعدها نیز جهت تحقق یافتن اهداف حمله به مواضع زمینی با استفاده از طراحی MIG-23، جنگنده MIG-27 فلاگر دی، طراحی وساخته شد.

جنگنده MIG-25 فاکس بت، یک جنگنده تک سرنشین است ومجهز به دو موتور توربوجت تومانسکی R-31 ودارای سیستم پس سوز می باشد. این جنگنده همچنین مجهز به موشک های رهگیر شامل دو فروند موشک(ای-ای-6 اکرید) بوده که یکی مجهز به سیستم هدایت مادون قرمز و دیگری مجهز به سیستم هدایت راداری می باشد.

از دیگر موشک های استفاده شده در جنگنده مذکور، یک فروند موشک(ای-ای-8آفید) است که به کمک رادار فایرفاکس هدایت می شوند. جنگنده MIG-25 قادر است با سرعت 8/2 ماخ پرواز نماید و ضمن پرواز تا شعاع 1610 مایلی (2580 کیلومتری) به سقف پرواز 80000 پایی که برابر 24400 متر است، دست یابد. 

با توجه به توانمندیهای MIG-25، کارشناسان به این نتیجه رسیدند که جنگنده  مذکور بر ضد هواپیماهای آمریکایی B-70 طراحی گردید. اما واقعیت امر این بود که جنگنده  فاکس بت به عنوان یک جنگنده  شناسایی و برتر هوایی، شناخته شده بود.

بدیهی بود که این مسئله وزارت دفاع ایالات متحده را به این فکر وادار نمود که جنگنده  روسی توانسته است در حد سنجش و قیاس با جنگنده استاندارد نیروی هوایی ایالات متحده یعنی F-14 Tomcat ظاهر شود و تحت این شرایط بود که کار ساخت یک جنگنده  برتر هوایی، در نیروی هوایی ایالات متحده، به عنوان یک ضرورت عنوان شد و نیاز به یک هواپیما با بهترین شرایط ممکن در نیروی هوایی احساس گردید. در واقع تحت این شرایط، نیروی هوایی ایالات متحده به طور جدی ساخت جنگنده  F-15 را آغاز نمود.

انجام پروژه  مذکور علاوه بر دو شرکت مکدانل و جنرال داینامیکز به شرکت های فیر چایلد، بوئینگ، گرومن، لاکهید، ووف و نورث آمریکن نیز ارائه وپیشنهاد گردید که فقط سه شرکت مکدانل، فیر چایلد و نورث آمریکن در مرحله عقد قرارداد، پذیرفته شدند و مراحل پیشنهاد پروژه تا ماه ژوئن 1969 به اتمام رسید و از ماه جولای تا دسامبر، ارزیابی های لازم را توسط بخش سیستم های هوانوردی خود به انجام رساند.

نیروی هوایی ایالات متحده بر طبق در خواست خود از شرکت های مذکور تقاضا نمود که در خصوص طراحی یک جنگنده که قادر باشد با سرعت حدود 3 ماخ دست یابد و دارای بال ثابت و مجهز به دو موتور با یک سرنشین باشد، اقدام نمایند و نهایتا انتخاب شرکت مکدانل داگلاس به عنوان پیمانکار پروژه جدید در 23 دسامبر 1969 به طور رسمی اعلام گردید.

انتخاب پیمانکار برنده در انجام پروژه، تحت مسئولیت مشاور نیروی هوایی ایالات متحده قرار داشت بنابراین پس از تایید نیروی هوایی، با سفارش و خرید جنگنده جدید و تجهیز نیروی هوایی ایالات متحده به F-15 موافقت گردید.

اولین قرارداد منعقد شده در خصوص خرید هواپیماهای جدید، 20 فروند ثبت گردید که شامل 10 فروند جنگنده F-15 و دو فروند نوع آموزشی F-15 TA وهشت فروند بعدی را نوع تک سرنشین و پیشرفته،یعنی F-15A تشکیل می داد که در واقع مدل مذکور به ترکیب مدل پیشرفته و نهایی خیلی نزدیک بود. در 26 ژوئن 1972 اولین جنگنده F-15 رسما از خط تولید شرکت مکدان داگلاس واقع درسنت لوئیس خارج شد وطی مراسمی به نیروی هوایی ایالات متحده تحویل گردید.

در ماه جولای، جنگنده جدید توسط یک فروند هواپیمای ترابری گالاکسی نیروی هوایی ایالات متحده به پایگاه هوایی ادواردز واقع در کالیفرنیا منتقل گردید و پس از مونتاژ نهایی وبازرسی های لازم، برای اولین پرواز آماده شد و در 27 جولای 1972 در زیر درخشش نور زیبای خورشید در کالیفرنیا، اولین جت F-15 نیروی هوایی ایالات متحده، تحویل خلبان آزمایش شرکت مکدانل داگلاس گردید و به این شکل، اولین پرواز آزمایشی F-15 ثبت گردید.

ماموریت اصلی جنگنده F-15، حفظ برتری هوایی، انجام اقدامات ضد هوایی و در پست فرماندهی تاکتیکی هوایی بود. از ماموریت هایی که در راس عملیات برتری هوایی قرار دارند، می توان به انجام عملیات اسکورت وپشتیبانی هواپیماهای فوری در آسمان دشمن و حمله به هواپیماهای مهاجم، شرکت در نبردهای هوایی با ایجاد اختلال های الکترونیکی، انجام گشت های هوایی و ایجاد پشتیبانی و دفاع تاکتیکی هوایی از موقعیت خودی اشاره کرد.

سخت ترین ماموریت در موارد اعلام شده، درگیری و نبرد هوایی بر فراز آسمان دشمن اعلام شده است، یعنی جایی که جنگنده  تهاجمی باید خود را در مقابل حملات متقابل جنگنده های دشمن و آتش پر حجم ضد هوایی های زمین به هوا، حفظ نماید و در واقع این انتظارات عجیب نخواهد بود.

جنگنده F-15 دارای خصوصیات و قابلیتهای خارق العاده ای است که آنرا مدیون ترکیب ویژگی های کارآمد از قبیل قدرت آتش و سامانه های پیشرفته الکترونیک است. استفاده از دو موتور قدرتمند توربوفن با قدرت 29000 پوند، کشش در ثبت اوج گیری و شتاب، دارابودن یک سازه هوایی قوی که حاصل هزاران ساعت مطالعه و بررسی های رایانه ای و انجام آزمایشات تونل باد بوده و نیز استفاده از سطوح فرامین پروازی قوی، قابلیت پرواز را در این هواپیما خارق العاده ساخته است.

همچنین استفاده از سامانه هوایی دیجیتال و نصب یک رادار با برد بلند حدود 100 مایل (160کیلومتر) در F-15 و بکارگیری آخرین نوع رادار برد متوسط و استفاده از موشکهای هوا به هوای اسپارو و برد بلند حرارتی AIM-9 Sidewinder و مجهز شدن این جنگنده به توپ سرعت بالا، از آن یک عقاب با سرعت بالا ساخته است.

جنگنده F-15  می توانست به شایستگی از عهده هر گونه جنگ هوایی برآید، خواه که این نبرد یک نبرد نزدیک یا Dog Fight یا خواه یک نبرد دور یا ماورای دید بصری یا BVR بود. شرکت مک دانل داگلاس برای طراحی F-15، از شیوه های طراحی بال با جدید ترین متد های آیرودینامیکی بهره جست.  

بهره گیری از کیفیت جنگنده های F-15 به دلیل استفاده از سیستم هیدرومکانیکی رایج یا سیستم تقویت کنترل در پرواز هواپیما به عنوان یک امر برتر یاد شده است، با اینحال جنگنده F-15 تا پاییز سال 1974 با اصلاحات وتغییرات زیادی تحت عنوان پروژه تغییر مهندسی روبرو گردید به گونه ای که از39 توصیه و پیشنهاد، از آن زمان تاکنون 26 مورد در هواپیما اعمال شد و13 مورد از پیشنهادات نیز اصلا مورد توجه قرار نگرفت و رد گردید. در میان موارد پیشنهادی اعمال شده در هواپیما سه مورد بینهایت مورد توجه قرار گرفت که عبارتند از خمیدگی نوک بالها، ناپیوستگی در ناحیه داخلی لبه حمله سکان افقی متحرک و ترمز هوایی نصب شده در پشت هواپیما.

اما با وجود این، در نخستین پروازهای این جنگنده که از 27 جولای 1972 آغاز شد، دو مشکل در مورد F-15 مشخص و اعلام گردید که مشکل اول در ارتباط با به وجود آمدن نوسانات وآشفتگی های جریان هوا بود که به طراحی ساختمان هواپیما مربوط می شود و مشکل دوم در خصوص اشکالاتی همچون ناپایداری و لرزش شدید در بال ها در ارتفاعات و سرعت های نزدیک به سرعت صوت بود.

بعد از سعی وتلاش فراوان جهت حل مشکلات به وجود آمده، می بایست تغییراتی در قسمت نوک بال هواپیما بوجود می آمد. بنابراین الزاما حدود 4 فوت مربع معادل 0/37 مترمربع، به صورت مورب از نوک بال هواپیما حذف گردید به صورتی که یک خمیدگی در نوک بال هواپیمابه وجود آمد.

همچنین در خصوص لرزش درسکان نیز می بایست یک برش در لبه حمله سکان افقی ایجاد می شد تا مشکل لرزش ثبت شده در آزمایشات تونل باد، منتفی می گردید که بعداً با طراحی دوباره لبه حمله و لبه فرار بال و همچنین تغییراتی در پروفیل آن، این مشکلات نیز تا حدود زیادی برطرف گردید.

همچنین با استفاده از یک ترمز هوایی بزرگ به ابعاد 1/86 در 2/93 متر مربع که در پشت هواپیما تعبیه شد، هواپیما قادر به ایجاد پسای مورد نیاز خود در زوایای کم گردید و به این صورت تا حد امکان مشکلات منتفی شد.

یکی از جنبه های جالب برنامه آزمایش پرواز جنگنده F-15، ساخت و پرواز یک مدل رادیو کنترل از F-15 بود که توسط یک هواپیمای بمب افکن B-52 مرکز تحقیقات پروازی سازمان ملی هوانوردی و فضانوردی ایالات متحده در ارتفاع 45000 پایی (13700متری) انجام شد و هواپیمای رادیویی از راه دور کنترل گردید.

مدل رادیویی F-15 از آلومینیوم و فایبرگلاس ساخته شد که طول بال آن 4/91 متر، طول بدنه 7/28 متر و وزن آن حدود 907 کیلوگرم بوده است. کلیه عملیات هدایت هواپیما با استفاده از یک سیستم رادیو کنترل از روی زمین صورت می گرفت و F-15 رادیویی پس از انجام آزمایشات پروازی با استفاده از چتر و یک فروند هلی کوپتر در میان هوا بازیافت می شد.

اگرچه استفاده از فلز تیتانیوم که به مراتب از فولاد سبک تر و مقاوم تر است و همچنین به کاربردن دریچه های ورودی موتور متغیر، اجازه دستیابی به سرعت های بالای 2.5 ماخ را به F-15 می داد، اما اجازه پرواز با این سرعت در حالی که هواپیما به طور کامل با تسلیحات مختلف لود شده است، مشکلاتی را برای ادامه پرواز به وجود می آورد.

بدین ترتیب، سرعت هواپیمای F-15 در حالت مسلح به 1/78 ماخ محدود شده است و کامپیوتر های کنترل کننده سرعت، اجازه دستیابی به سرعت های بالاتر را به خلبان نمی دهند. طراحی هواپیمای F-15، انقلابی در طراحی کاکپیت یا اتاقک خلبان هواپیماهای جنگنده نیز به شمار می آمد. این هواپیما با در اختیار گذاشتن کاکپیتی وسیع، دید بسیار عالی را برای خلبان فراهم آورده و نشان دهنده ها در بهترین وضعیت ممکن برای راحتی خلبان در جای خود قرار داده شده اند.

پس از تولید 410 فروند از مدل های A و مدل آموزشی B از این هواپیمای تاکتیکی قدرتمند، مدل های C و D نیز با تغییراتی چون موتورهای نیرومندتر و رادار جدید AN/APG-70 معرفی شدند. در این میان، مدل C به محبوب ترین مدل این هواپیما در بین دارندگان این جنگنده خوش ساخت، تبدیل گردید. علاوه بر تغییرات مذکور، مدل C این هواپیما، توانایی حمل دو مخزن سوخت اضافه در زیر هواکش موتورها را نیز دارا بود که به نوبه خود، تاثیر بسزایی در افزایش بُرد این هواپیما در یک پرواز بدون سوخت گیری هوایی را داشتند.

جالب این جاست که این هواپیما با سوخت گیری هوا به هوا می تواند مدت 15 ساعت تمام به انجام ماموریت بپردازد. اهمیت این مسئله هنگامی روشن می شود که بتوانید فشاری را که در چنین مدتی طولانی بر موتورها، سازه هواپیما و دستگاههای الکترونیکی هواپیما وارد می آید، تصور کنید.

گفتنی است که F-15، به داشتن محکم ترین بدنه جنگنده در دنیا مشهور است، چرا که بدنه این هواپیما در مانورهای جی شدید، می تواند تا بالای 9 جی یا 9 برابر شتاب جاذبه زمین را تحمل کند. اگر این مسئله به خوبی برایتان قابل درک نیست، باید اضافه کنیم که در این مانورها، وزن هواپیما به دلیل مقابله با شتاب جاذبه به حدود 225 تن می رسد.

F-15 E-Strike Eagle یا F-15 بمب افکن

پس از موفقیت های بزرگی که F-15 بدست آورد، کم کم از گوشه و کنار صحبت طرحی که این جنگنده موفق را تبدیل به یک بمب افکن سبک نماید، شنیده می شد. در آن زمان، تنها بمب افکن سبک نیروی هوایی یعنی هواپیمای F-111 بازنشست شده بود و می بایست هرچه سریعتر، جای خالی این بمب افکن پر می شد.

در ابتدا، نیروی هوایی مخالف تبدیل F-15 به یک بمب افکن بود، چرا که اعتقاد بر این بود که با تبدیل این جنگنده به بمب افکن، قابلیت های رزمی آن در نبردهای هوا به هوا به شدت کاهش می یابد اما پس از پیاده ساختن این طرح، نتیجه کاملاً برعکس از آب درآمد. بله، جنگنده F-15، پتانسیل تبدیل به یک بمب افکن موفق را در حالی که هنوز هم واقعاً یک عقاب بود، داشت. این مدل از F-15، در جنگ عراق در سال 1991، نقش عمده ای را در بمباران اهداف معین شده، بازی کرد.

گفته می شد در آن زمان تنها دو هواپیما با آسودگی کامل به انجام عملیات بر فراز عراق می پرداختند، یکی جنگنده F-117 که یک هواپیمای مخفی از دید رادار بود و دیگری، همین F-15 ایگل بود که به دلیل مانور پذیری و چالاکی بی حد و مرزش، به راحتی می توانست پس از انجام عملیات، منطقه نبرد را ترک کرده و بدون هیچ آسیبی به پایگاه بازگردد. فیلم های واقعی که از نبرد این هواپیما در زمان جنگ عراق تهیه شده است، مو را بر اندام راست می کند. اما این در حالی است که خلبانان این هواپیما، اظهار کرده اند که عملیاتشان را با آسایش کامل انجام داده اند.

مشخصات فنی هواپیما

طول هواپیما: 19/45 متر

فاصله بین دو نوک بال: 13/05 متر

بلندی هواپیما: 5/65 متر

تعداد خدمه: F-15 A و F-15 C، یک نفره و F-15 B و D و E، دو نفره

پیشرانه: دو موتور توربوفن F-100 ساخت پرت اندویتنی

سقف پرواز: 65000 فوت (19812 متر)

تسلیحات F-15

هواپیمای F-15 ایگل، همانند هواپیماهای قبلی نیروی هوایی آمریکا، می تواند موشک های AIM-9 Sidewinder که یک موشک حرارت یاب است و همچنین موشک راداری اسپارو AIM-7 را حمل نماید، اما علاوه بر این موشک های همیشه در صحنه، موشک بسیار خطرناک و کشنده آمرام AIM-120 که یک موشک «شلیک کن، فراموش کن» است، می تواند روی هواپیمای F-15 نصب شده و به راحتی سلطه آسمان پهناور را به عقاب واگذار نماید. چرا که حمل ترکیبی از این موشک ها به وسیله شاهین تیز پروازی چون F-15 دیگر جایی برای دیگر هواپیماها در آسمان باقی نمی گذارد.

سابقه نبردهای F-15 

• اسرائیل، 1979: سرنگونی پنج فروند MIG سوریه

• اسرائیل، 1981: حمله به راکتور هسته ای اوسیراک عراق

• اسرائیل، 1982: حمله به لبنان توسط اسرائیل

• عربستان، 1984: سرنگونی دو فروند فانتوم ایرانی به وسیله F-15 های عربستان

• اسرائیل، 1985: عملیات حمله اسرائیل به تونس

• عربستان،1991: شرکت در عملیات جنگ عراق

• آمریکا، 1991: شرکت در عملیات جنگ عراق

• آمریکا، 1991: عملیات Northern & Southern Watch در جنگ عراق

• آمریکا، 1995: عملیات در بوسنی و هرزگوین

• آمریکا، 1998: عملیات روباه صحرا در عراق

• آمریکا، 1999: عملیات در کوزوو به وسیله نیروهای متحد

• آمریکا، 2001: عملیات جنگ افغانستان

• آمریکا، 2003: عملیات طوفان صحرا و آزادی عراق

مدل های مختلف F-15 ایگل

اولین نمونه هواپیمای F-15 با نام F-15A به عنوان اولین نمونه این هواپیما به تعداد 355 فروند تولید گردید. مدل دو نفره یا مدل آموزشی این جنگنده با نام F-15B یا F-15T به تعداد 57 فروند برای مقاصد آموزشی ساخته شد.

مدل جدید این جنگنده یا سیستم های اویونیکی و موتورهای پیشرفته تر، با نام F-15C با برد بیشتر به تعداد 408 فروند توسط شرکت مکدانل داگلاس به تولید رسید. همچنین از همین مدل، مدلی آموزشی نیز با نام F-15D به تعداد 61 فروند طراحی و ساخته شد.

مدل بعدی این هواپیما، مدل مشهور F-15E بود که همانطوری که گفته شد، دارای قابلیت های چشمگیر هوا به زمین و توانایی بسیار در هدف قرار دادن اهداف زمینی بود.

هواپیمای F-15 با آنکه بیش از 30 سال از حضورش در نیروی هوایی آمریکا می گذرد اما بازهم جوان، نیرومند، سرحال و جنگنده می نماید

• قبلی
• بعدی