ناو هواپیمـابر شارل دوگل
شارل دوگل تنها ناو هواپیمابر عملیاتی نیروی دریایی فرانسه و ناو سرفرماندهی این نیرو می باشد. شارل دوگل دهمین ناو هواپیمابر فرانسه، اولین شناور سطحی اتمی فرانسه و همچنین اولین ناو هواپیمابر اتمی غیر آمریکایی جهان است. گروه پروازی، ابزارجنگ الکترونیک و موشک های شارل دوگل به این ناو چنان قدرت تهاجمی بخشیده اند که تاکنون در نیروی دریایی فرانسه سابقه نداشته است.
طراحی و ساخت ناوهای هواپیمابر فوش و کلمانسو در سالهای 1961 و 1963 کامل شدند و در میانه دهه 70 نیاز به جایگزینی برای آنها احساس می شد. ساخت شارل دوگل به عنوان یک طرح جدید داخلی در سال 1989 آغازشد و بدنه آن در ماه می سال 1994 به پایان رسید.
شارل دوگل بزرگترین کشتی نظامی ساخته شده در اروپای غربی پس از سال 1951می باشد که رئیس جمهور وقت فرانسه، فرانسوا میتران، این ناو را ریشیولیو نامید. بنابر سنت نیروی دریایی فرانسه ناوهای سرفرماندهی این نیروی به نام کاردینال ریشیلو نامیده می شدند اما در 7 فوریه 1987 ژاک شیراک نام این ناو را به شارل دوگل تغییرداد.
شیراک یکی از طرفداران متعصب مارشال دوگل بوده و هست. شارل دوگل دومین ناوبزرگ اروپایی پس از دریاسالار کوزنتسوف روسی است و تا ساخت ناو هواپیمابر مشترک فرانسه و بریتانیا، بزرگترین و قوی ترین ناو هواپیمابر اروپا باقی خواهد ماند. شارل دوگل یک هواپیمابر سنتی است که دارای عرشه زاویه دار است. زاویه عرشه دوم شارل دوگل با عرشه اصلی ناو 8.5 درجه است و طول باند اصلی آن به 195 متر بالغ می شود.
شارل دوگل از دو منجنیق آمریکایی مانند منجنیق های ناو هواپیمابر نیمیتز استفاده می کند. این نوع منجنیق می تواند در هر یک دقیقه، یک فروند هواپیما را به پرواز درآورد. شارل دوگل تنها هواپیمابر اروپایی است که به منجنیق مجهز شده است. اگرچه استفاده از منجنیق از نظرمالی، نگهداری و فنی، مشکلاتی دربردارد اما نصب منجنیق به ناوهای هواپیمابر اجازه می دهد تا هواپیماهای بزرگتر و سنگین تری را نسبت به هواپیمابرهای کوچکتر حمل کنند. در هواپیمابرهای کوچک مانند اینونسیبل انگلیسی یا گالیباردی ایتالیایی، تنها از هواپیماهای عمود پرواز استفاده می شود. نشست و برخاست به صورت عمودی ظرفیت کمی برای حمل سوخت و مهمات این هواپیماها باقی می گذارد.
جزیره این ناو، جلوتر از هواپیمابرهای پیشین قرار گرفته است و در پشت آن، دو دستگاه آسانسور قراردارد. از قرار دادن آسانسور مرکزی در عرشه شارل دوگل صرف نظر شده است تا از تمام فضای آشیانه زیر عرشه استفاده شود. برخلاف ناوهای هواپیمابر اروپایی که در زمان جنگ سرد ساخته می شدند، شارل دوگل یک ناو هواپیمابر ضدزیردریایی نیست. محول کردن نقش ضدزیردریایی به هلیکوپترها و بکارگیری رادارهای پرنده هاوک آی، نشان دهنده تغییر استراتژی نیروی دریایی فرانسه از جنگ ضدزیردریایی به نفع جنگ های هوایی است.
شارل دوگل به دو راکتور هسته ای به قدرت 61 مگاوات مجهز شده است و می تواند تا به عملیات های طولانی مدت اعزام شود. نیروی حاصل از شکافت هسته ای باعث گرم کردن بخار آب می شود و این بخار آب، توربین های 61 مگاواتی بخار ساخت آلستوم را به حرکت درمی آوردند و درعین حال، شارل دوگل هر پنج سال یکبار، سوختگیری می کند.
اشکالات فنی
در سال 1999 شارل دوگل به یک گشت دریایی آزمایشی فرستاده شده تا اشکالات موجود در آن بررسی و رفع شوند. در این سفر معلوم شد که شارل دوگل برای نشست و برخاست هواپیماهای آواکس هاوک آی، نیاز به عرشه ای عریض تر دارد. در نتیجه، به عرض عرشه ناو، 4.4 متر افزوده شد که این رفع این اشکال، پنج میلیون فرانک هزینه برای مالیات پردازان فرانسوی به همراه داشت.
در روز 28 فوریه 2000، قسمتی از تاسیسات راکتور هسته ای شارل دوگل آتش گرفت و ناو را به حوضچه تعمیر بازگرداند. اما مصیبت اصلی در گشت دریایی ماه نوامبر سال 2000 بر سر شارل دوگل نازل شد. پروانه سمت چپ ناو در ضمن حرکت در اقیانوس اطلس شمالی شکست و شارل دوگل به تولون بازگردانده شد. با بررسی های بیشتر مشخص شده که پروانه سمت راست و تمام پروانه های یدکی که برای این ناو تهیه شده بودند دچار همان اشکال بوده و باید به کارخانه سازنده بازگردانده شوند.
اما آتش سوزی که در مدارک فنی و نقشه های موجود در کارخانه تولید کننده پروانه ها روی داد، بدبیاری را برای شارل دوگل کامل کرد. بنابراین مجبور شدند از پروانه های ناوهای بازنشسته فوش و کلمانسو که در انبار بودند، به جای پروانه های طراحی شده برای شارل دوگل استفاده کنند که این امر به وضوح سرعت ناو هواپیمابر را کاهش می داد.
در 5 مارس 2000 و در طی یک آزمون، شارل دوگل توانست به سرعت 25.2 نات دست یابد که سرعت درنظرگرفته شده برای ناو 27 گره دریایی بود. شارل دوگل ماه های جولای تا اکتبر همان سال را به دلیل سروصدای زیاد در تعمیرگاه گذارند. سروصدای موتورخانه در قسمت عقب کشتی به 100 دسیبل رسیده بود و در آرامش خدمه ناو اختلال ایجاد می کرد.
درنهایت، شارل دوگل در 18 می 2001 و پس از 5 سال از مدت زمان برنامه ریزی شده پروژه به خدمت نیروی دریایی فرانسه درآمد اما مشکلات دست از سر آن برنمی داشتند. در روز 8 نوامبر 2001، نشت گاز سمی از یک لوله، سبب آسیب دیدن دو تن از پرسنل ناو شد. در روز 16 سپتامبر در روزنامه های فرانسه، گزارشی از آلودگی بالای رادیواکتیو در ناو منتشر شد و اشکالات فنی کار را به جایی رساند که رئیس جمهور سابق فرانسه، والری ژیسکاردسن، شارل دوگل را یک ناو هواپیمابر نصفه و نیمه نامید.
مانور لینک 16
در روز 11 اکتبر سال 2001، شارل دوگل به همراه 4 فروند هواپیمای آواکس و ناوچه کاسارد، درگیر مانور لینک 16 شدند. در این مانور یک شبکه اطلاعاتی با پهنای باند زیاد، تمام تجهیزات نظامی صحنه نبرد را به هم متصل می نمود. این شبکه وظیفه دیده بانی هم زمان حریم هوایی فرانسه از جنوب بریتانیا در دریای مدیترانه را برعهده داشت. اطلاعات جمع آوری شده از آواکس ها و شناورها می توانستند از طریق خطوط ارتباطی قدیمی لینک11 به ناوچه جین بارت نیز ارسال شوند.
پیش به سوی افغانستان، عمیات هرکولس
در 21 نوامبر 2001 دولت فرانسه تصمیم گرفت برای کمک به آمریکا در عملیات آزادسازی افغانستان، شارل دوگل را راهی اقیانوس هند کند. نیروی رزمی 473 به فرماندهی آدمیرال کلوزل در روز اول دسامبر فرانسه را ترک کرد. این ناوگان شامل ناوهای شارل دوگل، ناوچه های لاموته پیکو، ژان دووین، جین بارت، زیردریایی هجومی روبیس و تانکر موزه بود. تعداد 2900 نفر، خدمه نیروی رزمی 473 را تشکیل می دهند. گروه پروازی این ناوگان عبارت بود از 16 فروند هواپیمای سوپراتاندارد، 2 فروند هواپیمای جنگنده Rafale M و چند فروند هلیکوپتر.
در روز 19 دسامبر، اولین پرواز سوپراتانداردها بر فراز افغانستان و به منظور پوشش 3000 کیلومتر از مربع حریم هوایی آن کشور وعملیات شناسایی و بمباران انجام شد. سوپراتانداردها در طی 14 سورتی پرواز توانستند از چنگ 5 فروند موشک استینگر که طالبان شلیک کرده بودند، بگریزند.
آنها در روز دوم فوریه 2002، به همراه نیروهای آمریکا و بریتانیا در عملیات آناکوندا شرکت کردند. لازم بذکر است که هواپیماهای Rafale قبل از این جنگ در هیچ عملیات رزمی شرکت نداشتند. پس از چندی، به هواپیماهای محمول شارل دوگل، تعداد شش فروند میراژ2000 دی، سه فروند Rafale و دو فروند هاوک آی افزوده شد.
از ماه فوریه به بعد در چند نوبت هواپیماهای ناو هواپیمابر یواس اس جان استنیس و شارل دوگل در طی همکاری های نظامی دو کشور بر روی عرشه یکدیگر فرود آمدند. در روز دوم می، شارل دوگل برای تجدید ذخایر و تسلیحات به سنگاپور بازگشت و پس از 16 روز مجددا راهی دریای عمان شد.
هلیکوپترهای شارل دوگل در روز 19 اکتبر توانستند در طی یک عملیات نجات، سه نفر سرنشین یک بالن آسیب دیده را از مرگ نجات دهند. در روز 2 می 2006 شارل دوگل برای شرکت در یک مانور مشترک با نیروی دریایی هند با نام وارونا به شرق آسیا بازگشت.
سیستم ها و تجهیزات الکترونیکی
شارل دوگل به یک سیستم مدیریت اطلاعات رزمی مجهز شده است که می تواند 2000 هدف را به صورت همزمان رهگیری کند. در سال 2004 یک سیستم جدید هدایت و کنترل ساخت شرکت تالس بر روی آن نصب شد. یک رادار سه بعدی آرابل نیز فضای اطراف ناو تا فاصله 70 کیلومتر را پوشش می دهد.
بر روی شارل دوگل یک سیستم پرتاب کننده فریبنده 10 لوله ساخت ساجم وجود دارد که می تواند برای منحرف کردن موشک های شلیک شده به سمت ناو بکار رود. این سیستم می تواند فریبنده های رادار را تا فاصله 8 کیلومتری و فریبنده های مادون قرمز را تا 3 کیلومتری پرتاب کند. این فریبنده ها در کنار 3 سیستم اخلال در رادارهای دشمن از شرکت تالس، وظیفه حفاظت از ناو را برعهده دارند.
علاوه بر همه اینها شارل دوگل یک رادار جستجوی برد بلند سه بعدی، یک راداری جستجوی برد متوسط - بلند، یک رادار سی تایگر برای جستجوی سطح و هوا و دو رادار ناوبری دارد. برای کمک به فرود هواپیماها در شب و یا شرایط دید کور از سیستم لیزری دالاس استفاده شده است.
یک سیستم پایدار کننده حرکت کامپیوتری درشارل دوگل نصب شده است که همیشه ناو را در وضعیت افقی نگه می دارد. با استفاده از این سیستم حتی اگر امواج دریا به 4 متر هم برسند هواپیماها می توانند به صورت عادی بر روی عرشه نشست و برخاست کنند. برای مقابله با تاثیر بادهای شدید بر روی بدنه ناو نیز از یک سیستم کامپیوتری استفاده شده است.
تسلیحات
شارل دوگل برای دفاع از خود به 4 پرتاب کننده 8 سلولی موشک آستر مجهز شده است. این موشک سطح به هوا دارای یک کلاهک 13 کیلوگرمی بوده و می تواند اهداف خود را تا فاصله 30 کیلومتر هدف قراردهد. 2 پرتاب کننده 6 سلولی موشک ضدهوایی میسترال و 8 قبضه توپ ضدهوایی جیات نیز از تسلیحات موجود در شارل دوگل می باشند. توپ 20 میلیمتری کارخانه جیات دارای نرخ آتش 720 گلوله در دقیقه است. رادار کنترل آتش آربال اطلاعات مورد نیاز آتشبارها و موشک ها را تغذیه می کند.
هواپیماهای محمول
ظرفیت هواپیمای شارل دوگل حداکثر 40 فروند می باشد که این تعداد تقریبا نصف هواپیماهای ناوهای هواپیمابر کلاس نیمیتز می باشد. هواپیماهای شارل دوگل عبارتند از هواپیماهای بمب افکن تاکتیکی سوپراتاندارد، هواپیماهای جنگنده Rafale M و هواپیماهای آواکس هاوک آی. علاوه بر هواپیماها، شارل دوگل می تواند هلیکوپترهای دلفین و NH90 را نیز حمل کند.
سوپراتاندارد
سوپراتاندارد که بر اساس تجربیات حاصله از شرکت هواپیماهای اتاندارد در جنگ کره ساخته شد، نقش بمباران تاکتیکی و کسب برتری هوایی را برعهده داشت. اولین پرواز آزمایشی سوپراتاندارد در سال 1974 انجام شد و این هواپیما در سال 1978 به نیروی هوایی فرانسه پیوست که 60 فروند از آنها در نیروی دریایی فرانسه به خدمت گرفته شدند و 14 فروند نیز به آرژانتین صادر شد.
هواپیماهای سوپراتاندارد در جنگ فالکلند عملکرد خوبی از خود نشان دادند. موشکهای اگزوست نصب شده بر روی آنها صدمات زیادی به ناوگان بریتانیا وارد کرد. ناوشکن شفیلد و کشتی باری آتلانتیک کانوی توسط موشک های اگزوست پرتاب شده از سوپراتاندارد و ناوشکن گلامورگان به وسیله موشک اگزوستی که از پشت یک کامیون شلیک شد غرق شدند.
هواپیماهای بمب افکن تاکتیکی سوپراتاندارد در آشیانه شارل دوگل این هواپیما را می توان به انواع بمب ها از جمله بمب هسته ای مسلح کرد. در دهه 90، بهسازی هایی بر روی سوپراتانداردهای موجود انجام شد تا بتوانند موشک های لیزری را حمل و شلیک کنند.
آنها در درگیری های کوزوو در سال 1999 شرکت کردند و در طی 400 سورتی پرواز عملیاتی، 73 درصد شلیک موفقیت آمیز داشتند که این رکورد، بهترین رکورد هواپیماهای ناتو در کوزوو بود. آنها در افغانستان به ماموریت های شناسایی نیز اعزام شدند.
سوپراتاندارد مهره اصلی تهاجمی نیروی دریایی فرانسه در انتهای قرن بیستم بوده است و اکنون هواپیماهای Rafale جایگزین آنها شده اند.
جنگنده Rafale M
جنگنده چندمنظوره Rafale ، وظیفه حراست فضای اطراف ناو و رهگیری هواپیماهای مهاجم را برعهده دارد. Rafale با قیمت 48 میلیون یورو، گران ترین جنگنده ساخت فرانسه و مدرن ترین آنها است که نیروی دریایی و نیروی هوایی فرانسه به این جنگنده مجهز شدند.
در دهه هفتاد قرارشد برای جایگزینی هواپیماهای جاگوار و F-8 هواپیمای جدیدی طراحی شود. هواپیمای جدید Rafale نام گرفت و اولین پرواز آزمایشی خود را در جولای سال 1986 انجام داد. چون موتورهای فرانسوی اسنکما ام 88، هنوز آماده نبود از موتورهای جت F-404 ساخت جنرال الکتریک بر روی Rafale نصب شد. این موتورها، پیشرانه جنگنده - بمب افکن های F-18 Hornet بودند.
جنگنده Rafale M، نمونه ناونشین این هواپیما است که پرواز آزمایشی خود را در سال 1992 انجام داد. چون فرانسه دارای تجهیزات منجنیق بر روی زمین نبود یک فروند از آنها به آمریکا برده شد و اولین پرواز آزمایشی به وسیله منجنیق در پایگاه هایی در نیوجرسی و مریلند آمریکا انجام شد.
در چهارم دسامبر 2000، اولین Rafale به صورت رسمی به نیروی دریایی فرانسه تحویل داده شد. این جت دوموتوره از بال هایی به شکل مثلث بهره گرفته است. جنگنده Rafale M، از نمونه جنگنده Rafale C، در حدود 500 کیلوگرم سنگین تر است. جنگنده Rafale M، ارابه های فرود محکمتری دارد، به وسایل قلاب های مخصوص نشست و برخاست در هواپیمابر مجهز شده و یک سیستم فرود کور لیزری دارد.
جنگنده Rafale ، اولین هواپیمای جهان است که به سیستم بقای یکپارچه اسپکترا مجهز شده است. این سیستم بر اساس تکنولوژی استیلت ساخته شده است که مهمترین عضو این سیستم، سنسورهای غیرفعال اسکن کننده امواج رادار ساخت شرکت تالس هستند. این سیستم کشف شدن جنگنده را توسط رادارهای دشمن تشخیص می دهد و نتیجه را بر روی یک نقشه سه بعدی چندمنظوره نمایش می دهد.
یک سیستم یکپارچه آلات دقیق پروازی، مدیریت پرواز و هدایت آتش اطلاعات مورد نیاز خلبان را تامین می کند. جنگنده Rafale ، می تواند به صورت همزمان با دیگر هواپیماها و مراکز کنترل، به تبادل اطلاعات بپردازد و وارد یک نبرد شبکه محور شود.
جنگنده Rafale M، در اصل برای ماموریت های رهگیری و کسب برتری هوایی طراحی شد اما با به پایان رسیدن عمر سوپراتانداردها، این هواپیما نقش بمب افکن تاکتیکی را نیز برعهده گرفت. اولین بمباران زمینی جنگنده Rafale M، در مارس سال 2007 و برای حفاظت سربازان هلند در جنوب افغانستان انجام شد. در این ماموریت از بمبهای لیزری JBU-12 استفاده شد.
تا سال 2010 توان پرتاب بمب های هسته ای نیز به امکانات جنگنده Rafale M، اضافه شد و در نیروی هوایی فرانسه، جانشین هواپیماهای جاگوار، میراژ اف1 و میراژ2000 گردید. حداکثر سرعت رافائل، 1.8 ماخ است و این جنگنده می تواند تا 1800 کیلومتر پرواز کند. حداکثر وزن پروازی جنگنده Rafale M، در حدود 25 تن است که 9.5 تن آن به مهمات آن اختصاص دارد.
تسلیحات رافائل عبارتند از یک فروند توپ 30 میلیمتری جیات به همراه 125 گلوله وانواع موشک های هوا به هوا یا هوا به زمین. موشکهای هوابه هوای سایدوایندر، آسرام، آمرام، متئور و مژیک2 را می توان بر روی رافائل نصب کرد. به علاوه، بمبهای لیزری و موشک هایی مانند موشک اگزوست، آپاچی، اسکالپ، آآاس ام نیز بر روی جنگنده Rafale M، قابل نصب هستند.
هواپیماهای آواکس E-2C Hawk I
هواپیماهای آواکس E-2C Hawk I، تنها هواپیمای آواکسی است که اختصاصا برای ناوهای هواپیمابر ساخته شده است و تنها به تعداد محدودی از کشورهای دوست آمریکا فروخته شده است. هاوک آی، اولین پرواز خود را در سال 1973 انجام داد و تا کنون بارها بهسازی شده است. این هواپیما می تواند عملیات مختلفی چون جستجوی سطحی، هدایت رهگیرها و بمب افکن ها، رله رادیویی و کمک به عملیات امداد را انجام دهد. آنتن چرخان نصب شده بر روی هاوک آی، 7.3 متر قطر دارد. هاوک آی می تواند به صورت همزمان 2000 هدف را تا فاصله 650 کیلومتری کشف کند و 40 تا 100 فروند هواپیما را به سوی آنها هدایت کند.
طبق استراتژی نیروی دریایی فرانسه، این نیرو باید همواره دو فروند ناو هواپیمابر در اختیار داشته باشد تا در هنگام تعمیر یکی از آنها، بتوان از دیگری استفاده کرد. در حال حاضر این نیروی تنها دارای یک فروند ناو هواپیمابر است اما در برنامه ریزی برای توسعه ناوگان این کشور قرار است که یک فروند ناو هواپیمابر به صورت مشترک با بریتانیا ساخته شود. در ساخت این ناو هواپیمابر آینده از طرح شرکتهای بریتانیایی و تجربیات فرانسه در ساخت شارل دوگل استفاده خواهدشد.
مشخصات کلی
پهنای بدنه: 64.36 متر
ارتفاع ستون: 75 متر
بارگیری استاندارد: 35500 تن
حداکثر ظرفیت بارگیری: 40600 تن
نوع موتور: دو موتور K15 ازنوع PWR هرکدام به قدرت 61 مگاوات و دو موتور دیزل
تعداد خدمه: 1950 نفر خدمه +800 سرباز
سرعت: 27 گره دریایی
برد عملیاتی: نامحدود
محدودیت غذایی: 45 روز
رادار: رادار هوایی سه بعدی DRBJ 11 B - رادار هوایی DRBV 26D - رادار سطح پایین DRBV 15C - رادار هدفیاب Arabel
جنگ‌افزارها: هشت توپ 20 میلیمتری مدل F-2 - چهار توپ 12.7 میلیمتری میترالئوس - هشت موشک دفاع هوایی میسترال - چهار پرتاب کننده سیلور
جنگ الکترونیک: آشکارساز ARBR 21 - پارازیت ساز مقابله به مثل ARBB 33 - استراق سمع کننده ARBG2 - چهار سامانه SLAT منحرف کننده اژدر
هواگردهای قابل حمل: حمل 35 تا 40 فروند هواگرد از انواع داسو
هواپیماهای قابل حمل: رافال، سوپر اتاندارد، E-2 هاوک آی
