جنگنده یوروفایتر تایفون
یوروفایتر تایفون (Eurofighter Typhoon) ، جنگنده و بمب افکن فوق پيشرفته و چندمنظوره اروپایی و البته یکی از پيشرفته ترين جت های جنگنده دنيا که تا کنون سینه آسمان را شکافته است ، به شمار می آید. این هواپیما، به منظور ایجاد استقلال هوایی و برطرف کردن نیاز اروپا از جنگنده های آمریکایی طراحی شده و در عین حال هواپیمایی بسیار چابک در سطح هواپیمای اف-16 فالکون و حتی برتر است که کارائی بسیار بالا و توانایی مانور عالی به دلیل اندازه متوسطش، نشان از هنر طراحان آن دارد. یوروفایتر تایفون ، محصول پروژه ای مشترک ميان کشورهای بريتانيا، آلمان، ايتاليا و اسپانيا است که برای نبردهای قرن 21 کاملا تجهیز شده و در سرعتهای بالا ، بسیار خوب عمل می‌کند. جنگنده ، بمب‌افکن یوروفایتر تایفون به گونه ای طراحی شده که می تواند نبرد های بسیار دور یا ماورای دید بصری انسان و در عین حال، ماموریت های داگ فایت یا نبرد نزدیک را نیز به شایستگی انجام دهد. علاوه بر توانایی های فراوان در ماموریت های هوا به هوا با جنگنده های دیگر، این جنگنده چالاک می تواند به راحتی از پس اهداف زمینی نیز بر آید. اولین پرواز این هواپیما، در مارس 1994 انجام گرفته و در سال 2001 نیز وارد خدمت گردید که از این جهت، می توان آن را در مقایسه با جنگنده های دیگر عضوی جوان و البته بسیار جدید از خانواده جنگنده های اروپایی محسوب کرد. یوروفایتر که توسط کنسرسیومی اروپایی متشکل از سه شرکت EADS و Alenia Aeronautica و تحت کمپانی Eurofighter GmbH طراحی و ساخته شد ، یک جت جنگنده چندمنظورهٔ دوموتوره است که مانند اکثر جنگنده های اروپایی از بالهای دلتا یا مثلثی شکل بهره می برد و به این جهت که در انتهای آن سکان افقی یا دم هواپیما وجود ندارد، این سکان به قسمت جلو منتقل شده و اصطلاحاً «کانارد» نامیده می شود. البته سیستم کانارد و بالهای دلتا شکل مزیت هایی چون دیر استال یا وامانده شدن را دارند اما به دلیل نقایص و عیب های دیگری که دارند، هواپیماهای آمریکایی از این نوع طراحی استفاده نمی کنند. یوروفایتر تایفون که ستون فقرات نیروی هوایی اغلب کشورهای اروپایی را تشکیل می‌دهد، شماري زيادي از تكنولوژي هاي بسيار پيشرفته و مهندسي را مورد استفاده قرار مي دهد.
این هواپیما، از سیستم بسیار پیچیده کامپیوتری پرواز با سیم بهره می برد، یعنی کنترل ها به صورت مکانیکی توسط نیروی دست خلبان صورت نمی گیرد بلکه فرامین به کامپیوتر منتقل شده و پس از پردازش نهایی، این دستورات به جک های هیدرولیکی سطوح کنترلی منتقل شده و تغییر جهت لازم صورت می پذیرد. این هواپیمای تک یا دو نفره، از دو موتور توربوفن نسبتاً کوچک با کد EJ200 برای پیشرانش خود استفاده می کند که قابلیت هایی چون نسبت قدرت به وزن بالا، مورد اعتماد بودن در تمام شرایط و طراحی مجتمع برای یوروفایتر تایفون فراهم می کنند. این هواپیما همچنین قادر است با حداکثر سرعتی معادل 2 ماخ پرواز کرده و از امکاناتی چون سوخت گیری هوا به هوا نیز بهره مند گردد. چون این هواپیما، جنگنده ای نسبتاً سبک و در عین حال نیرومند می باشد، برای برخاست تنها به 700 متر باند پروازی احتیاج دارد. بطوریکه در بدنة اين هواپيما، به ميزان بسيار زيادي از مواد كامپوزيتي استفاده شده و تنها 15 درصد سطح بدنه از فلزات ساخته شده است. پيشرانه هاي جديد EJ200 در تركيب با سطوح كاملن آيروديناميكي هواپيما، بدون نياز به استفاده از پس سوز و در هنگامي كه جنگنده به طور نرمال با جنگ افزارها بارگذاري شده است، توانمندي پرواز مافوق صوت (سوپر کروز) را به هواپيما مي بخشند. سامانه هاي بسيار پيشرفته كنترل پرواز و طراحي ناپايدار اين هواپيما، سهم شاياني در مانورپذيري اين جنگنده در ارتفاعات بالا و سرعتهاي زياد ايفا مي كنند. اين موارد در تركيب با سامانه هاي قدرتمند دفاعي، حسگرهاي بسيار پيشرفته فعال و غيرفعال، دارا بودن كابيني ارگونوميك در جهت كمك به وظائف خلبان، و سطح مقطع راداري بسيار اندك در مقايسه با ساير جنگنده ها، نقش قابل توجهي را در رقابت اين هواپيما با ساير جنگنده ها بازی می کنند.
قابلیتهای تدافعی
یوروفایتر در مواجهه با سامانه های پدافند هوایی ، موشکهای زمین به هوا و موشکهای هوا به هوای شلیک شده از جنگنده های دیگر به سه روش میتواند خود را از مهلکه نجات دهد.
1. یوروفایتر تایفون در دو انتهای بال خود به دو مخزن کوچک مجهز است که در آنها دو هواپیمای مدل فلزی به شکل جمع‌شده قرار دارد. وقتی ابزارهای هواپیما با تشخیص امواج رادارهای موشک زمین به هوا ، خطر جدی را به خلبان هشدار دهد، یکی از روش‌های فرار استفاده از این مدل‌های گمراه‌کننده است. هواپیما ارتفاع خود را کاهش می‌دهد و یکی از این مدل‌های کوچک را آزاد می‌کند؛ مدل فلزی در حالی‌که با کابل به یوروفایتر متصل است و در ارتفاع بالاتر کشیده میشود، خود را در معرض برخورد با موشکهای پدافند قرار می‌دهد و بدین ترتیب، یوروفایتر نجات پیدا می‌کند.
2. روش دوم ، استفاده از فلر (Flare) است. برخی از موشکهای کوتاه‌برد پدافند هوایی و اغلب موشکهای ضدهوایی که از سلاح‌های قابل حمل شلیک می‌شوند، به حسگرهای حرارتی مجهزند که موتور داغ هواپیما را تعقیب می‌کنند. یوروفایتر برای گمراه کردن حسگرهای حرارتی، چندین بمب مشعلی کوچک را در دنباله مسیر خود آزاد می‌کند که حرارت نسبتا زیادی تولید می‌کنند. موشکهای پدافند معمولا در تشخیص موتور هواپیما از فلرها دچار اشتباه می‌شوند و در برخورد با آنها منهدم می‌شوند. البته شایان ذکر است که موشکهای نسل جدید پدافند هوایی از مدارهای پیشرفته‌تر و نرم‌افزارهای دقیق‌تری بهره می‌برند و با شناسایی فلرها، راه خود را به سوی هواپیما پیدا کرده و آن را منهدم می‌کنند.
3. روش سوم ، تکیه بر سرعت بسیار زیاد هواپیماست که به نظر می‌رسد در آن کمی اغراق شده است، چراکه بعید به نظر می‌رسد هواپیمایی بتواند سریع‌تر از موشک حرکت کند. با این حال، سازندگان یوروفایتر تایفون چنین ادعا می‌کنند.
قابلیتهای تهاجمی
در این هواپیما جمعاً 13 مقر سلاح یا پایلون در نظر گرفته شده که 5 عدد آنها زیر بدنه و 8 عدد در زیر بال ها قرار گرفته اند. این هواپیما، می تواند در این مقرها از موشک های کوتاه برد هوا به هوا نظیر AIM-9 سایدوایندر و یا موشک های میان برد نظیر AIM-120 آمرام برای نبرد های هوایی و از بمب ها و موشک های ضد زره هدایت لیزری بهره جوید اما شاهکار تسلیحاتی این هواپیما کلاه خلبان است. برای مقابله با هواپیماهای دشمن، خلبان تایفون کافی است هدف را روی کلاه خود نشانه‌گذاری کند تا هواپیما به طور خودکار، موشک را شلیک کرده و به هدف هدایت کند. با استفاده از این روش، دیگر نیازی نیست تا پشت هواپیمای هدف پرواز کنید و به آن شلیک کنید، حتی می‌توانید به راحتی به پشت سر نگاه کرده، هدف را نشانه‌گذاری کرده و موشک را شلیک کنید. کامپیوتر هواپیما با ترکیب اطلاعات رادار و حسگرهای هواپیما، موشک را به سوی هدف نشانه‌گذاری‌شده ، هدایت می‌کند.
یوروفایتر و مقایسه قابلیتهای آن با سایر جنگنده ها
در طراحي يوروفايتر،تعهد جهت توسعه تمامي سيستم هاي آن براي آينده كه در اصطلاح برنامه Capability Enhancement Programme یا قابليت توسعه ناميده میشود،بطور کامل تضمین شده است. به این معنی که اغلب سيستم هاي به كار رفته در جنگنده ، به نحوي طراحي شده اند تا به آساني قابل تعويض و جايگزيني با نمونه پیشرفته تر در سالهاي آينده باشند که در نتیجه بسياري از سيستم هاي بالقوه در تايفون، بدين شكل بهينه و به روز مي گردند که به اتکاء این ویژگی و به واسطه بهبود تكنولوژي و كاهش هزينه هاي نصب تجهيزات پيشرفته جديد، جنگنده تایفون میتواند تا سالهای متمادی با کمترین هزینه ممکن بهینه وهمچنان در كورس رقابت باقي بماند. يوروفايتر از يك طرح صحيح و اثبات شده در شبيه سازي به وسيله كامپيوترهاي پرقدرت، بهره ميبرد. اين امر به واسطهء شبكه سازي چندين سيستم کامپیوتری شبيه ساز جنگي بدست آمده است که هرکدام توسط خلبانان با تجربه هدایت می شده اند.
این سیستم شبکه به طور جامع، وضعیت درگیری جنگنده یوروفایتر با سایر جنگنده های مشابه، نظیر گونه های بهینه شده خانواده سوخو27 فلانکر(سوخو35 سوپر فلانکر و انواع مشابه آن) در حالت فراتر از میدان دید را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد. مطالعات در تمامی موارد، با استفاده از تمامی توان بهترین سیستم های موجود بر روی هر دو هواپیمای روسی و یوروفایتر، سامانه های آویونیک، ساختار بدنه (شامل اطلاعات مربوط به سطح مقطع راداری)، بازدهی موتورها (شامل میزان مصرف سوخت)، سیستم های دفاعی و رابطهای خلبان - ماشین به انجام رسیدند. در این آزمایشات، جنگندهء فرانسوی رافال به موشکهای هوا به هوای MICA ساخت Matra و BAe (که نخستین گزینه نیروی هوایی فرانسه برای درگیری های هوائیست) و سایر هواپیماها به موشک هوا به هوای میان برد آمرام ساخت رایتئون - هیوز مجهز شدند.
در این شبیه سازی ها، جنگندهء یوروفایتر در 82 درصد موارد در برابر سایر جنگنده ها به پیروزی قاطع دست پیدا کرد. (100 درصد به معنای پیروزی قاطع در تمامی نبردها، صفر درصد به معنای باخت مطلق و 50 درصد به معنای تساویست) روش معمول تر جهت بیان اندازه توانمندی جنگی، برای تایفون معادل 4.5 به يك می باشد. به بیانی دیگر و از روی آمار بدست آمده از طريق سوپر كامپيوترهاي شبكه شده، هر جنگنده یوروفایتر، در برابر ساقط کردن 4/5 فروند جنگندهء سوخوی Su-35 سرنگون می شود. این مقایسه، با در نظر گرفتن آمار کسب شده توسط سایر جنگنده ها، بسیار مطلوب و عالی محسوب می شود. رقم توانمندی نبرد هوایی در فاصله دور از دید چشم برای جنگنده شکاری F-16C Falcon معادل 0.3 به يك؛ برای F-15C Eagle معادل 0.8 به يك، براي F-18C Hornet معادل 0.3 به يك، براي مدلي پست شده از اف18 سوپر هورنت كه در شبيه ساز + F-18 ناميده شده است، 0.4 به يك و براي جنگندهء فرانسوي رافال، يك به يك ارزيابي گرديد. در اين ارزيابي كامپيوتری، تنها جنگنده بسيار توانمند لاكهيد مارتين، يعني F-22 Raptor توانست قدرت بسيار بالاتري به نمايش بگذارد و به رقم 10.1 در برابر يك دست يابد.
به جز سنجش و ارزيابي توانمندي جنگي، تعدادي از موارد قابل مقايسه به صورت جداگانه نيز در دسترس ميباشد. براي مثال ارزش بسيار بالاي توانمندي نبرد هوایی در فاصله هاي دور از ديد چشم خلبان در ارتفاعات متوسط، فزوني بسياري مييابد و در این افزایش توانایی در ارتفاع 22000 فوتی و سرعت 0.9 ماخ با اف22 برابری پیدا می کند. در سرعتهای بالای صوت، برای مثال 1.6 ماخ در ارتفاع 36000 فوتی، میزان پایداری و سرعت چرخش یوروفایتر حتا از اف22 نیز بهتر می شود، ضمن اینکه در میزان چرخش ناگهانی نیز از اف22 پیش می افتد. در ارتفاعات پست، یوروفایتر قادر است در زمانی کمتر از 30 ثانیه، سرعت خود را از 200 نات بر ثانیه به 1 ماخ برساند. بدیهی است که در سرعتهای کمتر از صوت نیز میزان پایداری، چرخش و تغییر مسیر ناگهانی یوروفایتر از اف22 بهتر است. در این میان تنها جنگنده فرانسوی رافال در برخی موارد به قابلیتهایی نزدیک به یوروفایتر قادر است دست یابد.
مشخصات عمومی
خدمه: ۱ (عملیاتی)، ۲ (آموزشی)
طول: ۱۵/۹۶ متر (52 ft 5 in)
پهنای بال: ۱۰/۹۵ متر (35 ft 11 in)
ارتفاع: ۵/۲۸ متر (17 ft 4 in)
بال: مساحت ۵۰ مترمربع (538 ft²)
وزن خالی: ۱۱۰۰۰ کیلوگرم (24,250 lb)
وزن بارگیری: ۱۵۵۵۰ کیلوگرم (34,280 lb)
بیشینه وزن برخاست: ۲۳۰۰۰ کیلوگرم (51,800 lb)
پیشرانه: ۲× یوروجت ئی‌جی۲۰۰ پس‌سوز توربوفن
نیرو ی خشک: ۶۰ کیلونیوتن (13,500 lbf) هرکدام
نیرو با پس سوز ۹۰ کیلونیوتن (20,250 lbf) هرکدام
عملکرد
سرعت بیشینه: در ارتفاع: +۲ ماخ ، (۲۴۹۵ کیلومتر بر ساعت، ۱۹۵۰ مایل بر ساعت)
در سطح دریا: ۱/۲ ماخ ، (۱۴۷۰ کیلومتر بر ساعت، ۹۱۳/۲ مایل بر ساعت)
برد: ۲۹۰۰ کیلومتر (1,840 mi)
شعاع عملیاتی:
حمله زمینی (ارتفاع پایین): ۶۰۱ کیلومتر
حمله زمینی (عادی): ۱۳۸۹ کیلومتر
دفاع هوایی با ۳ ساعت CAP: ۱۸۵ کیلومتر
دفاع هوایی با ۱۰ دقیقه تاخیر: ۱۳۸۹ کیلومتر (۸۶۳ ناتیکال مایل)
برد ترابری: ۳۷۹۰ کیلومتر (2,300 mi)
سقف پروازی: ۱۹۸۱۰ متر (65,000 ft)
نرخ اوج‌گیری: +۳۱۵ متر بر ثانیه (62,000 ft/min)
بارگیری بال: ۳۰۷ کیلوگرم بر مترمربع (63 lb/ft²)
جنگ‌افزار
توپها
توپ 27 میلی‌متری موزر بی‌کا ، با ۱۵۰ گلوله
موشکهای هوا به هوا
آیم-۹ سایدویندر، آیم-۱۳۲ آسرام، آیم-۱۲۰ آمرام، آی‌آرآی‌اس-تی و در آینده ام‌بی‌دی‌آ متئور
موشکهای هوا به زمین
ای‌جی‌ام-۸۴ هارپون، ای‌جی‌ام-۸۸ هارم، آلارم، موشک استورم شدو، موشک بریمستون، موشک تائوروس، موشک پنگوئنو ، موشک ای‌جی‌ام آرمیجر
بمبها
پیوی، سری بمبهای هدایت لیزری ال جی بی، جی‌دی‌ای‌ام، هوپ-هوسبو
غیره
پاد پرتاب کننده چف و فلیر
پادهای جنگ الکترونیک (ای‌سی‌ام)
پاد نشانه‌گیری لایتنینگ
تا ۳ مخزن سوخت اضافه برای ماموریتهای ترابری
نگارستان
