نگارستان

زندگینامه نادر ابراهیمـی

زنده یاد نادر ابراهیمـی، نویسنده، روزنامه‌نگار، فیلم‌ساز، ترانه‌سرا، مترجم و داستان‌نویس معاصر ایرانی است که در14 فروردین 1315 در تهران به‌دنیا آمد. پدرش عطاءالمُلک ابراهیمـی، فرزندِ آجودان حضورقاجار و از نوادگانِ ابراهیم خان ظهیرالدوله، حاکم نامدارِ کرمان در عصر قاجار بود که رضاشاه پهلوی او را، ضمنِ خلعِ درجه از کرمان به مشکین شهر تبعید نمود. هنوز قلمستانی به نام او در حومهٔ مشکین شهر وجود دارد (قلمستان عطا) و هنوز فامیل او (ابراهیمـیهای کرمان) در شهر و استان کرمان شناخته شده و مشهور هستند. مادرِ نادر ابراهیمـی هم از لاریجانی‌های مقیم تهران به شمار می آمد. نادر ابراهیمـی تحصیلات مقدماتی خود را در زادگاهش یعنی شهر تهران گذراند و پس از گرفتن دیپلم ادبی از دبیرستان دارالفنون، به دانشکدهٔ حقوق وارد شد. اما این دانشکده را پس از دو سال رها کرد و سپس در رشتهٔ زبان و ادبیات انگلیسی به درجهٔ لیسانس رسید. او از 13 سالگی به یک سازمان سیاسی پیوست که بارها دستگیری، بازجویی و زندان رفتن را برایش درپی داشت. ارایهٔ فهرست کاملی از شغل‌های ابراهیمـی، کار دشواری است. او خود در دو کتاب ابن مشغله و ابوالمشاغل ضمن شرح وقایع زندگی، به فعالیت‌های گوناگون خود نیز پرداخته‌است. از جملهٔ شغل‌های او میتوان به ، کمک‌ کارگری تعمیرگاه سیار در ترکمن‌صحرا، کارگری چاپخانه، حسابداری و تحویلداری بانک، صفحه‌بندی روزنامه و مجله و کارهای چاپ دیگر، میرزایی یک حجرهٔ فرش در بازار، مترجمی و ویراستاری، ایران‌شناسی عملی و چاپ مقاله‌های ایران‌شناختی، فیلمسازی مستند و سینمایی، مصور کردن کتاب‌های کودکان، مدیریت یک کتاب‌فروشی، خطاطی، نقاشی و نقاشی روی روسری و لباس، تدریس در دانشگاه‌ها و... اشاره کرد. در تمام سال‌های پرکار و بی‌کار یا وقت‌هایی که در زندان به‌سر می‌برد، نوشتن را که از 16 سالگی آغاز کرده بود کنار نگذاشت. در سال 1342 نخستین کتاب خود را با عنوان خانه‌ای برای شب به‌چاپ رسانید که داستان دشنام در آن با استقبالی چشمگیر مواجه شد. تا سال 1380 علاوه بر صدها مقالهٔ تحقیقی و نقد، بیش از صد کتاب از او چاپ و منتشر شده‌است که دربرگیرندهٔ داستان بلند (رمان) و کوتاه، کتاب کودک و نوجوان، نمایش‌نامه، فیلم‌نامه و پژوهش در زمینه‌های گوناگون است. ضمن آن‌که چند اثرش به زبان‌های مختلف دنیا برگردانده شده‌است.

نادر ابراهیمـی چندین فیلم مستند و سینمایی و همچنین دو مجموعهٔ تلویزیونی را نوشته و کارگردانی کرده، و آهنگ‌ها و ترانه‌هایی برای آن‌ها ساخته‌است. او همچنین توانسته‌است نخستین مؤسسهٔ غیرانتفاعی ـ غیردولتی ایران‌شناسی را تأسیس کند؛ که هزینه و زحمت‌های فراوانی برای سفر، تهیهٔ فیلم و عکس و اسلاید از سراسر ایران و بایگانی کردن آن‌ها صرف کرد؛ ولی چنان‌که باید، شناخته و به‌کار گرفته نشد و با فرارسیدن انقلاب و جنگ، متوقف شد.

او فعالیت حرفه‌ای خود را در زمینهٔ ادبیات کودکان، با تأسیس مؤسسهٔ همگام با کودکان و نوجوانان با همکاری همسرش در آن مؤسسه متمرکز کرد. این مؤسسه، به‌منظور مطالعه در زمینهٔ مسائل مربوط به کودکان و نوجوانان برپا شد و فعالیتش را در حیطهٔ نوشتن، چاپ و پخش کتاب، نقاشی، عکاسی، و پژوهش دربارهٔ خلق‌وخو، رفتار و زبان کودکان و نیز بررسی شیوه‌های یادگیری آنان دنبال کرد. همگام عنوان ناشر برگزیدهٔ آسیا و ناشر برگزیدهٔ نخست جهان را از جشنواره‌های آسیایی و جهانی تصویرگری کتاب کودک دریافت کرد. ابراهیمـی در زمینهٔ ادبیات کودکان، جایزهٔ نخست براتیسلاوا، جایزهٔ نخست تعلیم و تربیت یونسکو، جایزهٔ کتاب برگزیدهٔ سال ایران و چندین جایزهٔ دیگر را هم دریافت کرده‌است. او همچنین عنوان نویسندهٔ برگزیدهٔ ادبیات داستانی 20 سال بعد از انقلاب را به‌خاطر داستان بلند و هفت جلدی آتش بدون دود به‌دست آورده‌است. اوهمچنین رشته‌های مختلف ورزشی را تجربه کرده و یکی از قدیمی ترین گروه‌های کوهنوردی به‌نام اَبَرمرد را بنیان نهاده و در توسعهٔ کوهنوردی و اخلاق کوهنوردی، تأثیرگذار بوده‌است.

آثار نادر ابراهیمـی

ادبیات بزرگسال

خانه‌ای برای شب

آرش در قلمرو تردید (پاسخ‌ناپذیر)

مصابا و رویای گاجرات

بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم

هزارپای سیاه و قصه‌های صحرا

افسانهٔ باران

در سرزمین کوچک من - منتخب آثار

تضادهای درونی

انسان - جنایت - احتمال

مکان‌های عمومی

رونوشت بدون اصل

درحد توانستن - شعرگونه

غزل‌داستان‌های سال بد

ابن مشغله - زندگینامه، جلد اول

ابوالمشاغل - زندگینامه، جلد دوم

فردا شکل امروز نیست

براعت استهلال - از مجموعه ساختار و مبانی ادبیات داستانی

مقدمه‌ای بر فارسی‌نویسی برای کودکان

مقدمه‌ای بر مصورسازی کتاب‌های کودکان

مقدمه‌ای بر مراحل خلق و تولید ادبیات کودکان

مقدمه‌ای بر آرایش و پیرایش کتاب‌های کودکان

دور ایران در شش ساعت - گزارش دومین نمایشگاه ایرانگردی در سال 1371

چهل نامهٔ کوتاه به همسرم

آتشْ بدون دود - داستان بلند هفت جلدی

با سرودخوان جنگ، در خطهٔ نام و ننگ

یک صعود باورنکردنی

تکثیر تاسف‌انگیز پدربزرگ

مردی در تبعید ابدی - براساس زندگی ملاصدرا

حکایت آن اژدها

بر جاده‌های آبیِ سرخ - داستان بلند 10 جلدی، براساس زندگی میرمَهنای دوغابی

صوفیانه‌ها و عارفانه‌ها - بخشی از تاریخ تحلیلی پنج‌هزار سال ادبیات داستانی ایران

یک عاشقانه آرام

سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می‌آمد

طراحی حیوانات - طرح‌های کوثر احمدی، با گفتاری تحلیلی در باب مفاهیم و تعاریف طرح در هنرها

الف‌با - تحلیل فلسفی 50 طرح از علی‌اکبر صادقی‌ـ نقاش

پیشگفتار کوچه‌های کوتاه - مجموعه قصه‌های کوتاه گروهی از شاگردان نادر ابراهیمـی

ادبیات کودک و نوجوان

کلاغ‌ها - جایزهٔ اول فستیوال کتاب‌های کودکان توکیو ژاپن، جایزه اول - سیب طلایی - براتیسلاوا، جایزه اول تعلیم و تربیت از یونسکو

سنجاب‌ها

دور از خانه - قصه برگزیدهٔ آسیا، از سوی سازمان جهانی یونسکو و کتاب برگزیده شورای کتاب کودک در سال 1347

قصه گل‌های قالی

پهلوان پهلوانان؛ پوریای ولی - کتاب برگزیده از سوی آکادمی المپیک همایش فردوسی و اخلاق پهلوانی 1384، جایزهٔ بزرگ جشنوارهٔ کتاب کودک کنکور نوما، ژاپن 1978

باران - آفتاب و قصهٔ کاشی

بزی که گم شد

من راه خانه‌ام را بلد نیستم

سفرهای دورودراز هامی و کامی در وطن

پدر چرا توی خانه مانده‌است - از مجموعه‌قصه‌های انقلاب برای کودکان

جای او خالی - از مجموعهٔ قصه‌های انقلاب برای کودکان

نیروی هوایی - از مجموعهٔ قصه‌های انقلاب برای کودکان

سحرگاهان همافرها اعدام می‌شوند - از مجموعهٔ قصه‌های انقلاب برای کودکان

برادرت را صدا کن - از مجموعهٔ قصه‌های انقلاب برای کودکان

برادر من مجاهد، برادر من فدایی - از مجموعهٔ قصه‌های انقلاب برای کودکان

جَنگ بزرگ از مدرسهٔ امیریان - از مجموعهٔ قصه‌های انقلاب برای کودکان

نامهٔ فاطمه، پاسخِ‌نامهٔ فاطمه - از مجموعهٔ قصه‌های انقلاب برای کودکان

مامان! من چرا بزرگ نمی‌شوم - از مجموعهٔ قصه‌های ریحانه خانم

روزی که فریادم را همسایه‌ها شنیدند - از مجموعهٔ قصه‌های ریحانه خانم

آدم وقتی حرف می‌زند چه شکلی می‌شود - از مجموعه‌ٔ قصه‌های ریحانه خانم

درخت قصه ـ قُمری‌های قصه - جایزهٔ کتاب برگزیده ازسوی هیات داوران بزرگسال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، جایزهٔ کتاب برگزیده ازسوی هیات داوران خردسال، ترجمه‌شده به زبان روسی در ترکمنستان

عبدالرزاق پهلوان - کتاب برگزیده از سوی آکادمی المپیک همایش فردوسی و اخلاق پهلوانی 1384

آن‌که خیال بافت و آن‌که عمل کرد

حکایت کاسهٔ آب خنک - از مجموعهٔ نوسازی حکایت‌های خوب قدیم برای کودکان

حکایت دو درخت خرما - از مجموعهٔ نوسازی حکایت‌های خوب قدیم برای کودکان

آن شب که تا سحر - از مجموعهٔ نوسازی حکایت‌های خوب قدیم برای کودکان

قلب کوچکم را به چه کسی هدیه بدهم؟ - دیپلم افتخار نخستین نمایشگاه بین‌المللی تصویرگران کتاب کودک 1372

مثل پولاد باش پسرم؛ مثل پولاد - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

داستان سنگ و فلز و آهن - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

با من آشنا شو، با من دوست شو - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

هستم اگر می‌روم؛ گر نروم نیستم - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

راستی اگر نبودم - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

کمیاب و قیمتی اما... - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

مدرسهٔ بزرگ‌تری هم وجود دارد - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

گل‌آباد دیروز؛ گل‌آباد امروز - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

گل‌آباد امروز؛ گل‌آباد فردا - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

فرهنگ فراورده‌های فلزی ایران - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

هفت آموزگار مهربان - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

ما مسلمانان این آب و خاکیم - از مجموعهٔ ایران را عزیز بداریم

دریافت جایزه نخست آسیایی تصویرگران کتاب کودک 1370

قصه سار و سیب

قصه موش خودنما و شتر باصفا

با من بخوان تا یاد بگیری

حالا دیگر می‌خواهم فکر کنم

قصه قالیچه‌های شیری

همه گربه‌های من1 و2

دیدار با آرزو

نمایشنامه

اجازه هست آقای برشت؟

وسعت معنای انتظار (سه قصه نمایشی)

یک قصه معمولی و قدیمی در باب جنایت

فیلم‌نامه

آخرین عادل غرب

صدای صحرا

ترجمه‌ها

مویه کن سرزمین محبوب - ترجمه با همکاری فریدون سالک

از پنجره نگاه کن - ترجمه با همکاری احمد منصوری

دوست؛ کسی است که آدم را دوست دارد - ترجمه با همکاری احمد منصوری

آدم آهنی - کتاب برگزیدهٔ سال 1351 از سوی شورای کتاب کودک، ترجمه با همکاری احمد منصوری

نادر ابراهیمـی در سن 72 سالگی پس از چندین سال دست و پنجه نرم کردن با بیماری بعد ازظهر پنجشنبه 16 خرداد 1387 درگذشت.

روحش شاد و یادش گرامی باد

• قبلی
• بعدی