خشایارشای بزرگ شاه شاهان
خشایارشای یکم یا خشایارشای بزرگ ملقب به شاه شاهان پسر داریوش بزرگ و شهبانو آتوسا دختر کوروش کبیر، چهارمین پادشاه امپراطوری شکوهمند هخامنشیان بین سال‌های 485 تا 465 پیش از میلاد و یکی از قدرتمندترین اسطوره های سرزمین جاوید ایران بود. نام خشایارشا از دو جزء «خشای» به معنی شاه و «آرشا» به معنی مرد تشکیل شده و به معنی «شاه مردان» است، معنای این نام می‌تواند «کسی که در میان شاهان، پهلوان است» یا فرمانروای قهرمانان باشد.
داریوش پسران بسیاری داشت که بزرگترین آنها آرتابرزن بود که از دختر گئوبروو، همسر نخست داریوش بود، ولی داریوش، خشایارشا را که بزرگترین فرزند آتوسا دختر کوروش کبیر بود به جانشینی برگزید. در سال 486 پیش از میلاد پس از مرگ داریوش بزرگ، فرزندش خشایارشای یکم در سن سی و چهار سالگی به پادشاهی رسید و بر تخت سلطنت نشست. رکورد بزرگترین امپراتوری دنیا از نظر جمعیت را شاهنشاهی هخامنشیان در دوران خشایارشا حدود 480 پیش از میلاد با داشتن 44 درصد جمعیت کل دنیا از آن خود دارد.
تاریخ شمار
•485: خشایارشا شورش مصر را سرکوب کرد و برادرش هخامنش را به عنوان فرماندار ساتراپی مصر منصوب کرد.
•484: ضمن سرکوب شورش بابل، استحکامات دفاعی آنجا را نابود کرده و مجسمه خدای مردوک را تخریب کرد.
•480: ارتش هخامنشی به یونان یورش برد و در شهر آتن رژه رفت اما ناوگان دریای هخامنشی در نبرد سالامیس شکست خورد و نهایتاً تاخت و تازهای ایران در این سال پایان پذیرفت.
•479: در جنگ پلاته ایران از یونان شکست خورد.
•465: یکی از مشاوران (محافظان) خشایارشا به نام اردوان، او را کشت.
•465: اردشیر یکم پس از به قتل رسیدن پدرش خشایارشا و برادرش داریوش که جانشین قانونی بود، بر تخت شاهی نشست.
