تغذیه غیرمجاز در دوران بارداری
دوران بارداری یکی از مراحل حساس تکامل و رشد جنین است که شرایط مادر از نظر روحی و روانی و تغذیه، تاثیر مستقیمی در شکل گیری شخصیت و فیزیک بدنی جنین دارد به گونه ای که میزان هوش و استعداد و همچنین رشد قدي كودكان که از دوران جنيني آغاز مي‌شود، بستگی زیادی به تغذيه مناسب مادر در دوران بارداري دارد.
پزشکان در دوران بارداری، توصیه های زیادی درمورد استفاده از مواد غذایی مناسب برای این دوران مثل کلسیم و اسیدفولیک و یا حتی اجتناب از برخی موادغذایی در دوره بارداری دارند که در این مطلب اشاره ای داریم به بایدها و نبایدهای تغذیه جهت داشتن دوران بارداری موفق همراه با فرزندانی سالم و قوی.
کافئین
سال‌های زیادی است که گفته می‌شود مصرف مقدار زیاد کافئین در روز، چه از طریق قهوه، چای، نوشابه، شکلات یا نوشابه‌های انرژی‌زا در طول دوران بارداری با خطر سقط جنین همراه است و تحقیقی که در سال 2008 انجام گرفت، آن را تایید می‌کند. در این تحقیق مشخص شد، زنانی که 200 میلی‌گرم یا بیشتر در روز کافئین مصرف کردند یعنی به اندازه 2 فنجان یا بیشتر قهوه یا 5 قوطی نوشابه، تا دوبرابر بیشتر از زنانی که اصلاً کافئین مصرف ننمودند، دچار سقط‌جنین شدند. خیلی خوب است که در این دوران از نوشیدنی‌های بدون کافئین استفاده کنید، به‌ویژه در سه ماهه اول بارداری که خطر سقط‌جنین بیشتر است.
پنیر نرم
بهتر است از مصرف پنیرهایی مثل پنیر فتا، پنیر بز و سایر پنیرهای نرم خودداری کنید. اما چرا؟ چون ممکن است پاستوریزه نباشند و آلوده به لیتریا باشند باکتری که می‌تواند موجب مسمومیت غذایی شود. این پنیرهای نرم به این علت خطرناک هستند که مثل پنیرهای چدار و پارمزان با فراوری باکتری‌هایشان به طور طبیعی کشته نشده است. و چون زنان باردار سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض بیماری‌های مربوط به موادغذایی قرار دارند که اگر در سه ماهه اول بارداری اتفاق بیفتد ممکن است موجب سقط‌جنین یا زایمان زودرس شود.
چای به مقدار زیاد
اگر عادت دارید و تمام روز در حال چای خوردن هستید بدانید که امکان دارد دچار کم‌خونی شوید. به خاطر اینکه چای مانع از جذب کامل آهن مواد غذایی می‌شود. از این گذشته چای نیز همانند قهوه یک نوشیدنی تحریک‌کننده مغز است. برای همین توصیه می‌کنیم در نوشیدن آن زیاده‌روی نکنید. درست است که انواع دمنوش‌ها مفید هستند اما نباید در مصرف آنها دچار افراط شوید. به عنوان مثال گیاه جینسنگ چینی خاصیت محرکی دارد و می‌تواند اثر داروها را تغییر دهد و بابونه باعث تحریک رحم می‌شود. توجه داشته باشید که نوشیدن جوشانده پوست مرکبات، زنجبیل، بادرنجبویه اگر به میزان دو تا سه فنجان باشد اشکالی ندارد.
جگر و سایر امعاء و احشاء گوسفند و گاو
اگر چه جگر و مواد تهیه شده از احشاء حیوانات، دارای آهن و فولات هستند این مواد همچنین حاوی غلظت زیادی از ویتامین A هستند. هر 100 گرم از این مواد حاوی 13 هزار تا 40 هزار واحد بین المللی ویتامین A است که بیش از 15 برابر نیاز زن باردار است.
مصرف مقادیر زیاد ویتامین A برای جنین در حال رشد در سه ماهه ی اول بارداری مُضر است. در نتیجه همه زنان باردار و زنانی که در حال برنامه ریزی برای بارداری هستند باید از مصرف این غذاها یا غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی ویتامین A هستند مثل جگر، روغن هایی که از کبد حیوانات تهیه می شود و سایر امعاء و احشاء حیوانات پرهیز کنند.
البته لازم نیست که از سایر غذاها که دارای ویتامین A است خودداری کرد مثل شیر، پنیر، ماهی چرب، تخم مرغ و غذاهایی با بتاکاروتن مثل هویج، میوه های قرمز و نارنجی و سبزیجات و سبزیجات برگ سبز.
گوشت
موقع خرید گوشت باید خیلی دقت کنید. خرید محصولات فریزشده و منجمد ممکن است آلوده به لیستریا باشند. به همین دلیل، گوشت‌ها را در آب جوش انداخته و بجوشانید تا باکتری‌های آن کشته شود. و موقع پخت حتماً انواع گوشت را تا متوسط و کامل بپزید. این گوشت‌ها ممکن است آلوده به تاکسوپلاسما باشند که انگلی است که موجب یک نوع عفونت می‌شود و بااینکه نادر است اما ممکن است موجب مرده به دنیا آمدن نوزاد یا یک مشکل حاد برای سلامتی شود.
سوسیس و کالباس
کلاً دور و بر فرآورده‌های گوشتی مانند سوسیس و کالباس و غیره را خط بکشید به خاطر اینکه حاوی نیترات هستند. این ماده نگه‌دارنده که باعث پیشگیری از رشد باکتری‌ها می‌شود خطر ابتلا به سرطان کولون را بالا می‌برد. وجود باکتری لیستریا در این فراورده‌های گوشتی بزرگ‌ترین تهدید برای خانم‌های باردار محسوب می‌شود. باید بدانید که خانم‌های باردار به دلیل تغییرات هورمونی به میزان 13 تا 15 مرتبه بیشتر در معرض آسیب این قبیل باکتری‌ها هستند. البته توجه داشته باشید که وجود این باکتری برای هیچ کس خوب نیست اما در این میان، خانم‌های باردار به دلیل شرایط ویژه‌شان بیشتر از بقیه آسیب می‌بینند. توصیه می‌کنیم برای سلامت جنینتان از مصرف این مواد غذایی به شدت بپرهیزید.
ماهی
احتمالاً می دانید که جیوه که در بسیاری از ماهی‌ها وجود دارد برای بچه خطرناک است. جیوه یک نوروتاکسین است که رشد مغز جنین را مختل می‌کند. زمانیکه جیوه از آلودگی وارد آب دریا می‌شود، زنجیره غذایی خود را از گیاهان، به ماهی‌های کوچک و بعد به ماهی‌های بزرگ طی می‌کند و آنها را آلوده می‌سازد.
ماهی‌هایی که بیشتری مقدار جیوه را دارند باید در لیست غذاهای ممنوعه شما قرار گیرند، ماهی‌هایی مثل: کوسه، شمشیر‌ماهی، ماهی تن آلباکور و شاه‌ماهی خال‌مخالی. اما همه انواع ماهی‌های تن بد نیستند. اگر عاشق ساندویچ ماهی‌تن هستید، بهتر است از ماهی‌تن‌های کنسروی استفاده کنید که مقدار جیوه آن بسیار کم است و آن را به حداکثر یک یا دو بار در هفته محدود کنید.
اشتباهی که بسیاری زنان باردار مرتکب می‌شوند این است که به کلی از خوردن ماهی خودداری می‌کنند. بعنوان مثال ماهی سالمون یا ماهی آزاد حاوی جیوه نیست و منبع بسیار خوبی از اسیدهای چرب امگا3 به حساب می‌آید که در طول بارداری نیاز دارید. اما صرفنظر از نوع ماهی که می‌خورید، بهترین راهکار این است که از خوردن هر چیز خام و نپخته خودداری کنید.
تخم‌مرغ
هیچکس نمی‌گوید تخم‌مرغ که منبعی عالی از پروتئین و موادمغذی خوبی مثل کولین است، نخورید. اما تخم‌مرغ هم در معرض آلودگی به سالمونلا قرار دارد که برای زنان باردار نسبت به بقیه خطرناک‌تر است. بنابراین دقت کنید که نکات ایمنی مربوط به آن را رعایت کنید: فقط تخم‌مرغی را خریداری کنید که در یخچال گذاشته شده است و هر کدام که شکستگی یا ترک داشت را دور بیندازید.
از خوردن تخم‌مرغ عسلی خودداری کنید و بهتر است کاملاً آب‌پز شوند تا نیمرو، و همچنین چاشنی سالاد سزار اگر حاوی تخم‌مرغ خام باشد نیز برای شما مناسب نیست. یادتان نرود خمیر پخته‌نشده کیک و شیرینی را هم مزه نکنید.
بادام زمینی
اگر در یک خانواده اعم از مادر کودک، پدر یا خواهر و برادر سابقه ی حساسیت به بادام زمینی دارند یا تاریخچه تب یونجه، آسم، اگزما یا سایر آلرژی ها را دارند، برای کاهش خطر استعداد کودک در حال رشد به حساسیت به بادام زمینی بهتر است مادر از مصرف بادام زمینی و محصولات حاوی بادام زمینی در دوران بارداری و شیردهی پرهیز کند.
شیر غیر پاستوریزه
مادر باردار باید از خوردن همه شیرهای غیر پاستوریزه اعم از شیر گاو، بُز و شیر شتر خودداری کند، شیر بُز هم می تواند عاملی برای افزایش خطر توکسوپلاسموز باشد.
الکل
توصیه‌ای که درمورد الکل داده می‌شود کاملاً مشخص است: در سال 2005 وزارت بهداشت آمریکا بیانیه‌ای ارائه کرد که در آن از کلیه زنان باردار و آنهایی که می‌خواهند باردار شوند خواست که از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها نیز آن را تایید کرده و عنوان کرد که هیچ مقدار مصرف ایمن از الکل برای زنان باردار وجود ندارد. شاید پزشک خانوادگی تان بگوید مصرف یک مقدار کم آن، هرازگاهی اشکالی نداشته باشد اما بد نیست بدانید که: الکل بلافاصله از جفت عبور می‌کند، یعنی وقتی شما می‌نوشید، فرزندتان هم می‌نوشد.
زنانی که مداوم الکل مصرف می‌کنند، فرزندشان را در معرض اختلال جنین الکلی قرار می‌دهند که موجب ناتوانی‌های یادگیری متوسط تا شدید، ناهنجاری‌های فیزیکی و اختلالات مربوط به سیستم عصبی مرکزی بدن قرار می‌دهد. در یک تحقیق که در سال 2007 انجام شد، مشخص گردید که بچه‌هایی که مادرشان در طول بارداری الکل مصرف کرده بود، بعدها در دوران کودکی دچار مشکلات رفتاری و اخلاقی می‌شوند.
4 ماده‌غذایی که باید مصرف کنید
حالا که همه موادغذایی بد و مضر را برایتان توضیح دادیم لیستی از مواد مغذی لازم برای زنان باردار را عنوان می‌کنیم که باید در راس سبد خرید روزانه خود قرار دهید.
•امگا3 ها: این اسیدهای چرب برای رشد مغز و سیستم عصبی مرکزی حیاتی هستند و می‌توانند خطر افسردگی پس از زایمان را کاهش دهد. بهترین منابع: ماهی سالمون، ماهی کولی، بذرکتان، روغن بذرکتان و برخی برندهای تخم‌مرغ.
• کولین: این ترکیب شبه ویتامین B نقش مهمی در رشد مغز جنین داشته و از بروز نقص‌های مربوط به نخاع جلوگیری می‌کند. بهترین منابع: گوشت قرمز به استثنای جگر که زنان باردار نبایند بخورند، جگر مرغ، تخم‌مرغ، دانه سویا و گیاهک گندم.
• فیبر: یک رژیم پرفیبر نه تنها از بروز مشکلات متداول بارداری مثل یبوست و هموروئید جلوگیری می‌کند بلکه به آزادسازی گلوکز در خون نیز کمک کرده و باعث می‌شود تعادل انرژی بیشتری داشته باشید. بهترین منابع: موادغذایی غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات.
• کلسیم: برای استخوان‌هایتان خوب است و زنانی که در رژیم‌غذایی خود به اندازه کافی کلسیم مصرف نکنند، بیشتر دچار مشکلات بارداری مثل فشارخون بالا و پره‌اکلامپسی می‌شوند. بهترین منابع: شیر‌کم چرب، پنیرهای سفت، ماست.
