اصول تغذیه مناسب دوران بارداری
دوران بارداری یکی از دوره های پرمسئولیت و چالش برانگیز زندگی مادران است که همراه با انگیزه ها و مشکلات فراوانی بوده و همزمان، تعهدات سنگینی را نیز برای والدین و بخصوص مادران ایجاد میکند. تعهداتی که اندکی تساهل در آن ممکن است به فرجامی ناخوشایند منجر شود که علاوه بر خود، زندگی فرزند و جامعه شان را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
والدین موظفند به سبب مسئولیتی که بر عهده گرفته اند، با کمک یکدیگر، شرایطی فراهم کنند که مادر بعنوان میزبان، در شرایط روحی، روانی و جسمانی ایده آلی قرار داشته باشد. وضعیت جسمانی مادر و روند رشد جنین در دوران بارداری، تحت تاثیر عوامل مختلفی است که تغذیه به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل در ایجاد شرایط مناسب، جهت رشد و سلامت جنین از نظر جسمانی و روان شناختی است.
لذا والدین لازم است که اصول تغذیه مناسب در دوره بارداری را بدرستی رعایت کنند. تحقیقات کارشناسان تغذیه در بررسی نیازهای فیزیولوژیکی مادر و کودک به یک برنامه غذایی مناسب به لحاظ کمیت، کیفیت و فواصل وعده های غذایی، به تنظیم اصول و قوانینی انجامیده است که مبنای علمی و پزشکی داشته و کاربرد موثری در حفظ سلامت مادر و کودک خواهد داشت که بر همین اساس، پایگاه آموزشی نگارستان در این مقاله، تحلیلی دارد بر اصول و قوانین تغذیه صحیح در دوران بارداری، که امید است مورد توجه و استفاده شما عزیزان قرار گیرد.
حفظ تعادل در رژیم غذایی
تقریبا همه بانوان باردار به مقادیر بیشتری پروتئین، بعضی از انواع ویتامینها و مواد معدنی مانند اسید فولیك و آهن و كالری برای دریافت انرژی نیاز دارند. غذاهای آماده را محدود كنید زیرا آنها فقط حاوی مقادیر زیادی كالری بدون ارزش غذائی هستند.
به خاطر داشته باشید كه معنای بهتر خوردن همیشه بیشترخوردن نیست. شاید تعجب كنید اما شما فقط روزانه به 300 كالری بیشتر از قبل نیاز دارید یعنی در كل 2500 كالری روزانه. خیلی راحتتر از آن چیزی كه فكر می‌كنید این 300 كالری اضافه به بدن شما می‌رسد.
پرهیز از خوردن گوشت، ماهی خام و پنیرهای نرم
مطلقا" به غذاهای دریائی خام مثل سوشی خام یا صدف نزدیك نشوید. همچنین از شیر پاستوریزه نشده، پنیرهائی مانند كامبرت و فتا، گوشتهای كم پخته شده یا خام پرهیز كنید. بعضی از انواع ماهی حاوی متیل جیوه می‌باشند تركیبی كه به نظر می‌رسد در دوز بالا برای مغز در حال رشد جنین و فرزند شما خطرناك است. توصیه این است كه مصرف ماهی تن و نیز انواع كنسرو ماهی را به 340 گرم (معادل دو وعده) در هفته محدود كنید. در ضمن مراقب نظافت آشپزخانه‌تان باشید. همه موارد بالا می‌توانند منبع باكتری بوده و به فرزند متولد نشده شما آسیب برسانند.
نوشیدن الكل در زمان حاملگی می‌تواند باعث آسیبهای فیزیكی، اختلالات یادگیری و مشكلات احساسی در فرزند شما شود. بنابراین تعداد زیادی از متخصصین توصیه می‌كنند كه در تمام دوران بارداری از خوردن مشروبات الكی خودداری كنید.
همچنین شما باید از خوردن نوشیدنیهای كافئین دار تا حد امكان بپرهیزید. ممكن است كه تحمل این روشهای تغذیه‌ای درماههای اول برای شما خیلی ناخوشایند و سخت باشد اما توجه داشته باشید كه بعضی از مطالعات نشان داده‌اند كه دریافت بیش از 4 فنجان قهوه در روز می‌تواند باعث سقط، وزن كم نوزاد و حتی مرده زائی شود. كافئین در چای، كولاها، شكلات و نوشیدنی های غیر الكلی و كاكائو نیز وجود دارد. به جای اینها دم كرده‌های بدون كافئین بیاشامید. البته بهترین روش این است كه از نوشیدنیهای سالمتر مثل شیر كم چربی، آب میوه های خالص و یا یك لیوان آب با چند قطره لیمو استفاده كنید.
استفاده از قرص های ویتامین و مواد معدنی
در یك دنیای ایده آل و كامل، بدون وجود تهوع‌های صبحگاهی و ویارهای شدید، یك برنامه غذائی خوب و كامل باید شامل كلیه موادی باشد كه شما در دوران بارداری به آن نیاز دارید. اما در دنیای واقعی ما، دریافت قرص‌های ویتامین به همراه مواد معدنی می‌تواند تضمین‌كننده این باشد كه شما همه مواد غذائی مورد نیاز خود را دریافت می‌كنید. مطمئن شوید كه داروی شما حاوی 600 تا 800 میكروگرم اسید فولیك است زیرا كمبود این ویتامین گروه B می‌تواند باعث نقایصی در لوله عصبی جنین مانند اسپاینا بیفیدا شود. در ماههای بعد شما معمولاً احتیاج به دریافت آهن و كلسیم خواهید داشت تا مطمئن شوید كه مقادیر مورد نیاز از این مواد را دریافت می‌كنید.
افرادی كه رژیم گیاهخواری داشته و یا مشكل پزشكی خاصی مانند دیابت، دیابت حاملگی، كم خونی و سابقه تولد نوزاد با وزن پایین را دارند باید با پزشك‌شان در مورد نوع ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز خود مشورت كنند.
همواره به خاطر داشته باشید كه بیشتر، همیشه بهتر نیست. از خوردن مقادیر زیاد ویتامین ها و مواد معدنی بپرهیزید زیرا این عمل می‌تواند به فرزند در حال رشد شما آسیب بزند.
اجتناب از رژیم لاغری
رژیم گرفتن در دوران حاملگی به شدت برای شما و جنین‌تان خطرناك است. بسیاری از رژیم های كاهش وزن همراه با كاهش دریافت آهن، اسید فولیك و بسیاری از ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز می‌باشد. به یاد داشته باشید كه افزایش وزن یكی از نشانه های مهم حاملگی طبیعی است. احتمال به دنیا آوردن نوزاد سالم در بانوانی كه خوب غذا خورده و افزایش وزن طبیعی دارند بیشتر است. بنابراین اگر شما با خوردن غذاهای تازه و سالم و مقوی در حال اضافه كردن وزن هستید نگران نشوید، شما باز هم بزرگتر و چاق تر خواهید شد.
افزایش وزن تدریجی
به طور كلی، اگر وزن شما پیش از حاملگی مناسب بوده شما باید بین 11تا 15 كیلو گرم اضافه وزن پیدا كنید. اگر شما كمی‌كمبود وزن داشته اید می‌توانید قدری بیشتر مثلا 5/12 تا 18كیلوگرم وزن اضافه كنید و اگر وزنتان بالا بوده باید قدری كمتر و بین 7 تا 5/11 كیلوگرم وزن اضافه كنید. اگر شما كوتاه قد هستید (157 سانتیمتر و یا كمتر) یا در دوران نوجوانی هستید و یا بیشتر از یك جنین دارید باید در مورد افزایش وزن مناسب با پزشك خود مشورت كنید. این كه چه زمانی افزایش وزن پیدا كنید تقریبا" به اندازه میزان آن مهم است. كمترین اضافه وزن باید در سه ماهه اول باشد، بین 900 گرم تا 2 كیلو، و بعد به تدریج وزن شما اضافه‌تر شود؛ بیشترین اضافه وزن باید در سه ماهه آخر یعنی زمانی كه جنین بیشترین رشد را دارد، اتفاق بیافتد، حدود 450 گرم در هر هفته.
افزایش میان وعده های غذایی کم حجم
حتی اگر شما سیر باشید ممكن است فرزندتان گرسنه باشد؛ بنابراین سعی كنید كه هر 4 ساعت یك بار چیزی میل كنید. اگر ویار دارید یا حالت تهوع یا سوزش سر دل یا سوء هاضمه، خواهید دید كه دریافت 5 یا 6 وعده غذا با حجم كم بسیار قابل تحمل‌تر است تا خوردن سه وعده غذای پر حجم. هیچ كدام از وعده‌های غذائی خود را حذف نكنید، ممكن است كه شما گرسنه نباشید اما فرزند شما مرتبا به مواد غذائی نیاز دارد.
مصرف متعادل شیرینی جات
اگر چه غذاهای فرآوری شده و میان وعده های بسته بندی شده موجود در بازار و دسرهای شیرین نباید جزو مواد غذائی همیشگی شما باشند، اما این دلیل نمی‌شود كه در دوران بارداری از همه خوراكیهای مورد علاقه خود چشم‌پوشی كنید. بعضی از جایگزین‌های خوب در این مورد می‌تواند شامل: یك دسر موزی، شربت بدون چربی و یخ زده میوه ها و یا ماستی كه با بیسكویت مخلوط شده است باشد. اما یادتان باشد كه اگر تسیلم وسوسه شدید و گاهی شیرینی، كیك و یا چیز مشابهی خوردید خودتان را سرزنش نكنید چون مقدار كمی‌كیك یا شیرینی اصلا به شما و فرزندتان صدمه نمی‌زند.
