نگارستان

پیشگیری از سرطان

سرطان نام بیماری هولناکی در دهه های اخیر بوده است که با وجود درمان ها و داروهای موثری که به لطف تلاش و همت دانشمندان فراهم گردیده، همچنان در جهان قربانی میگیرد و این در حالی است که بیماری های واگیردار که روزگاری به عنوان اولین عامل مرگ و میر به حساب می آمدند، امروزه بطور نسبی تحت کنترل درآمده اند اما بر اساس آخرین بررسی های آماری در حال حاضر تقریبا بیست میلیون نفر در دنیا با سرطان زندگی می کنند و سرطان عامل دوازده درصد تمامی مرگ ها در سرتاسر جهان است.

در ایران بعد از بیماری های قلبی عروقی و حوادث، سرطان سومین عامل مرگ و میر به حساب می آید. سالانه در کشور بیش از۷۰ هزار مورد جدید ابتلا به سرطان اتفاق می افتد و بیش از سی هزار نفر در اثر سرطان جان خود را از دست می دهند. با افزایش امید به زندگی و افزایش درصد سالمندی در جمعیت کشور طبیعی است که موارد بروز سرطان در دهه آینده افزایش یابد. کلمه سرطان برای بیش از یکصد بیماری مختلف در قسمت های مختلف بدن بکار می رود. آنچه در همه این بیماری ها مشترک است اختلال در رشد طبیعی، تکثیر و مرگ سلول است. سلول های سرطانی قابلیت تهاجم به بافت های مجاور و در نهایت گسترش به مناطق دیگر بدن را دارند.

عوامل ایجاد سرطان

یافته های جدید پژوهشگران آمریکایی در دانشگاه «جان هاپکینز» که با مطالعه و کندوکاو در آمارهای انواع مختلف سرطان در بافت‌های انسان ارائه شده است، حاکی از آنست که علیرغم انکار وجود مقوله ای بنام شانس در زندگی توسط حکما و عقلا، اما دو سوم ‌از سرطان‌ها بیشتر حاصل «بدشانسی» انسان است تا عوامل ارثی یا محیطی، که این بدشانسی را ناشی از «جهش تصادفی در دی ان ای» هنگام فرایند تقسیم سلول های بدن تعریف میکنند.

با وجود این، پژوهشگرانی که این پژوهش را انجام داده اند، هشدار می دهند که عوامل ژنتیکی، سابقه خانوادگی یا عوامل محیطی، سبک زندگی نامناسب، تغذیه و رفتارهایی چون سیگار کشیدن که عامل ایجاد یک سوم سرطان هاست، می تواند به عامل بدشانسی اضافه شود که باتوجه به تحت کنترل انسان بودن آن، موضوع این مطلب از پایگاه آموزشی نگارستان را تشکیل میدهد.

عوامل خطر سرطان را می توان افزایش سن که به عنوان مهم ترین عامل شناخته می شود و بعد از آن نور خورشید، سابقه فامیلی و ژنتیک، مصرف دخانیات، چاقی و کم تحرکی، نوشیدن مشروبات الکلی، ایدز و هپاتیت، برخی از رنگ ها و حشره کش ها و سموم ناشی از کپک ها مثل افلاتوکسین، کمبود ویتامین های C،B،A، مصرف غذاهای دودزده نظیر ماهی دودی، غذاهای نمک سود (قرمه کردن) و مصرف غذاهای کنسرو شده، برخی افزودنی های خوراکی مانند مواد شیمیایی خاص برای ایجاد رنگ و طعم غذا، برخی عوامل ویروسی و عفونت ها و قرار گرفتن در معرض مقادیر زیاد اشعه رادیولوژی اعلام کرد.

نشانه های ابتلا به سرطان

گرفتگی و خشونت صدا بیش از سه هفته، کاهش قابل توجه و بدون دلیل وزن، وجود زخمی که حداکثر تا سه ماه بهبود نیابد، بروز تغییرات واضح در خال مانند بزرگ، زخم و نامنظم شدن لبه های آن، تغییر در اجابت مزاج یعنی بروز یبوست یا اسهال به مدت طولانی یا دفع خون همراه مدفوع، دل درد و سنگینی سردل همراه با کاهش وزن یا اشکال در بلعیدن غذا، وجود توده یا سفتی در هر جای بدن بخصوص در پستان ها یا فرورفتگی نوک پستان، بروز خونریزی غیرطبیعی از پوست و مخاط یا وجود خون در ترشحات بدن مثل خلط، ادرار و ... از نشانه های خطر ابتلا به سرطان هستند.

چک آپ های دوره ای

برای تشخیص زودرس این بیماری غیرواگیر راه هایی معرفی شده برای مثال گفته می شود که همه افراد بالای 50 سال باید یکی از این مواردی را که در پی می آید انجام دهند:

انجام سالیانه آزمایش خون مخفی در مدفوع

بررسی اندوسکوپی انتهای روده بزرگ هر پنج سال یکبار یا تمام روده بزرگ هر 10 سال یکبار

انجام سالیانه ماموگرافی در زنان بالای 40 سال و در موارد داشتن سابقه فامیلی سرطان پستان از 25 سالگی آغاز شود

شروع انجام سالیانه تست پاپ اسمیر سه سال بعد از ازدواج

معاینه ماهیانه پستان ها توسط زنان از 20 سالگی به بعد و معاینه توسط پزشک هر سه سال یکبار

راه های پیشگیری از سرطان

برای پیشگیری از سرطان راهکارایی ارائه شده است که از جمله آنها می توان به پرهیز از استعمال سیگار و مواد مخدر، کنترل وزن و پرهیز از چاق شدن، ورزش منظم حداقل 30 دقیقه در روز، پرهیز از نگرانی و استرس، دوری از نور شدید آفتاب و استفاده از کرم های ضد آفتاب مناسب، خودداری از مصرف مشروبات الکلی، پرهیز از رفتارهای پرخطر جنسی، داشتن رژیم غذایی متنوع شامل همه گروه های مواد غذایی اشاره کرد. همچنین رعایت نکات زیر نیز برای پیشگیری از بروز سرطان موثر است:

• پرهیز از مصرف زیاد شوریجات و ترشیجات

• مصرف حبوبات و خوردن روزانه سبزیجات تازه به خصوص سبزی های برگی شکل سبز تیره و سبزیجات خانواده کلم

• مصرف بیشتر میوه به ویژه مرکبات

• افزایش مصرف ماهی به روش پخت صحیح

• جایگزینی گوشت سفید به جای گوشت قرمز

• دوری از مصرف تنقلات سرخ شده و پرچرب مثل چیپس و پفک

• مصرف کردن آردهای سبوس دار

• مصرف کردن محصولات لبنی کم چرب به جای مواد لبنی پرچرب مثل خامه و سرشیر

• استفاده از روش های بهتر پخت غذا مثل بخار پز کردن و آب پز کردن به جای سرخ کردن و کباب کردن

روش های مرسوم در درمان سرطان

بسیاری از سرطان ها در صورت تشخیص زودرس، قابل درمان قطعی هستند. جراحی که به معنی برداشتن بافت های سرطانی در حدی که به بافت های سالم اطراف آسیبی وارد نشود، شایع ترین روش درمانی است. از دیگر روش های درمان سرطان می توان موارد زیر را برشمرد:

شیمی درمانی که به معنی استفاده از داروهای خاص جهت کشت سلول های سرطانی است، رادیوتراپی یا پرتودرمانی یعنی استفاده از اشعه های با انرژی ایکس برای تخریب سلول های سرطانی و توقف رشد آنها و هورمون درمانی که کنترل کردن رشد سرطان با تغییر دادن در هورمون های بدن است.

• قبلی
• بعدی