فواید شنا کردن
شنا،یکی از ورزشهای منحصر به فرد و کارآمد در حوزه سلامت است که علاوه بر اینکه يكي از محبوب ترين ورزشها در بين اقشار مختلف مردم است ، مرزی برای سن افراد قائل نیست بطوریکه از سن نوزادي تا سن كهنسالي ميتوان آنرا انجام داد و ضمن بهرمندی از فواید بیشمار آن ، تفریح و لذت فراوانی را در سالهایی متمادی از زندگی تجربه کرد. فردي كه شنا مي كند نه تنها از اين طريق احساس راحتي و نشاط مي كند بلكه در اثر شنا كردن ، قابليتهاي جسماني خود را از قبيل استقامت دستگاه گردش خون و تنفس، قدرت، سرعت و انعطاف پذيري مفاصل شانه و مچ پا را افزايش مي دهد. ورزش شنا ، هيجان و اضطراب را كاهش داده، عضلات را قوي و محكم كرده و بدن را نرم و انعطاف پذير مي سازد و باعث مي شود كه فرد انرژي بيشتري براي انجام كارهاي روزانه خود كسب كند.
دلایل بسیاری وجود دارد که شما را به سمت این ورزش سودمند بکشاند که عبارتند از:
عوامل اقتصادی و اجتماعی
آنچه ورزش شنا را در سراسر دنيا زيرپوشش قرار مي دهد، طيف وسيعي از اقشار مردم علاقمند به ورزش و تحرك جسماني مي باشد. عده اي از مردم به ورزش علاقمندند اما وقتي به ياد كوفتگي عضلاني ناشي از ورزش مي افتند از انجام آن منصرف مي شوند و اصولاً علاقه اي به جنبش توأم با تعرق زياد و كوفتگي عضلاني ندارند. آنچه به اين افراد توصيه مي شود ورزش در آب است. چرا كه به دور از تعرق زياد مي توانند نشاط و شادي ناشي از تحرك جسماني را به دست آورند. از طرفی تجهیزات و اماکن ورزشی مورد نیاز این ورزش به لحاظ اقتصادی و اجتماعی به سهولت در دسترس قرار دارند بطوریکه اگر حتی استخر سرپوشیده بهداشتی در برخی شهرها و روستاها در دسترس افراد نباشد باز این رشته ورزشی میتواند در حاشیه رودخانه ها ، آبگیرها ، قناتها و حتی استخرهای کوچک کشاورزی هم به اجرا درآید. هرچند موارد مذکور به دلایل بهداشتی و احتیاطی توصیه نمی شود اما با اتخاذ برخی تمهیدات،میتوان ریسک استفاده از آنها را پایین آورد. مسئله دیگر در رابطه با شنا این است که ورزشی کاملاً کم خرج است و اسباب و لوازم آن تقریباً دیر مستهلک می شود. برای این ورزش شما به یک دست مایو احتیاج خواهید داشت. ممکن است بخواهید یک عینک شنا هم خریداری کنید تا بتوانید زیر آب را به خوبی ببینید و اگر آب رفتن توی گوشهایتان ، اذیتتان می کند، باید یک گوش گیر هم داشته باشید. برای آنها که می خواهند سرعت شنا کردنشان بالاتر رود، کلاه شنا کمک زیادی خواهد کرد. چون به شما کمک می کند که سریعتر داخل آب حرکت کنید.
پزشک و سلامت
یکی از شاخص ترین ویژگیهای شنا در حوزه اعصاب و روان است. خاصيت ماساژ دهندگي آب آرامش خاطر و تمدد اعصاب را به انسان برمي گرداند. اين ورزش به همه كساني كه علاقه مند به بهبود وضعيت روحي و جسمي خود هستند، صرفنظر از سن، سابقه آمادگي جسماني و يا بيماري كه دارند توصيه مي شود زیرا شنا کردن بصورت معجزه آسایی ، سبب تعدیل استرس و فشارهای عصبی میشود. بنابراین با شنا کردن نه تنها فواید جسمی عایدتان می شود بلکه از فواید روحی آن نیز بهرمند خواهید شد. اما در عین حال در مورد افرادي كه به نوعي مشكل پزشكي عمده اي دارند، توصيه مي شود که مشورت با پزشك و رعايت برخي توصيه ها پيرامون عدم انجام حركات خطرناك در مورد بيماري خود را فراموش نکنند.
شنا را مي توان به ورزشكاران و كساني كه در سطح بالايي از آمادگي جسماني هستند توصيه كرد. همچنين براي كساني كه در فصل خارج از مسابقه، آمادگي خود را در سطح مطلوب حفظ مي كنند و يا اينكه بخواهند تمرينات اختصاصي براي افزايش قدرت و استقامت عضلاني خود بسته به رشته ورزشي كه به آن مي پردازند انجام دهند. شنا را مي توان به كساني توصيه كرد كه پس از بهبودي نسبي از آسيب هاي فيزيكي ممكن است تا مدتها از انجام ديگر تمرينات محروم شده چرا كه از اين طريق مي توانند دوره درمان را سريع تر پيش برده و بهبودي حاصل نمايند.
زنان باردار از جمله افرادي هستند كه همواره در جستجوي ورزشي ملايم و مطلوب براي گذران اين دوران مي باشند. هر چند كه بسياري از نرمشها و ورزشهاي سبك ويژه اين دوران از سوي متخصصين معرفي شده است، اما آنچه به اين افراد در سراسر دنيا توصيه مي شود، ورزش در آب و انجام حركات ملايم در آن مي باشد. ورزش در آب علاوه بر آن كه شادي و نشاط بودن در آب را با خود دارد، سستي و كسلي ناشي از وزن زياد در اين دوران را به در كرده، مي تواند سبب بهبود وضعيت جسماني در اين قبيل افراد شود يك آمادگي جسماني خوب، مادر را در تحمل وزن رو به رشد جنين ياري داده، مي تواند با تقويت عضلات كمر و شكم، يك زايمان خوب و سالم را به ارمغان آورد. همچنين در دوران پس از زايمان، در برگشت عضلات به وضع اوليه قبل از زايمان بسيار موثر خواهد بود.
شنا براي كساني كه اضافه وزن دارند، ورزش فوق العاده مفيدي است چرا كه اين ورزش به دليل هوازي بودن در سوختن كالريهاي اضافي كه مي تواند منجر به اضافه وزن شود تأثير مطلوبي دارد. اين ورزش مي تواند تأثيري عمده در كم كردن استرسها داشته باشد.
اين ورزش بيشتر قسمت بالاتنه را درگير فعاليت مي كند. ماهيچه هاي كوچك بازوها در اثر ورزش شنا نسبت به ماهيچه هاي بزرگتر پا بيشتر به حركت گرفته مي شوند. تقويت عضلات و بهبود ظرفيت تنفسي، همچنين بالارفتن قدرت خون رساني قلب از ديگر فوايدي است كه مي توان براي ورزش شنا ذكر كرد. بطوریکه اگر شدت حرکاتتان زیاد باشد کاملاً میتوانید آنرا با دویدن در یک تراز تصور کنید. اما از آنجا که در این حرکات هم قسمت های بالایی و هم قسمت های پایینی بدنتان در آب حرکت می کنند، می توان گفت که ماهیچه ها حتی بیشتر از دویدن کار می کنند و شما کالری بیشتری خواهید سوزاند. از طرفی شنا قدرت بدنی شما را هم بالا خواهد برد. ممکن است فردای اولین روز شنا کردن ، کمی در بدنتان احساس کوفتگی کنید. به این دلیل که از ماهیچه هایتان طوری کار کشـیـده اید که تـا بـه حال کار نکشیده اید و به همين دليل باعث قوی تـر کردن شانه ها و همین طور ماهیچه های پشتتان می شود.
آب درمانی و خواص اعجاب انگیزش یکی دیگر از ریشه های گرایش به شنا است که استفاده از آن جهت درمان به زمانهای گذشته بر می گردد. در آن زمان جهت بدست آوردن آرامش و رفع خستگی يا برای درمان برخی از بيماريهای خود از آب درمانی استفاده می کرده اند . در هنگام قرار گرفتن يک جسم در آب به اندازه وزن حجم آبی که جابجا می شود. از وزن جسم کاسته می شود. از ويژگی فوق ( کاهش يافتن وزن اندام در آب ) می توان جهت اهداف درمانی استفاده نمود. بنابراين از اثرات مستقيم آب درمانی می توان به اين موارد اشاره نمود:
جلوگيری از تحليل رفتن عضلات
رفع محدوديت حرکتی و يا پيشگيری از آن
جلوگيری از پوکی استخوان
پيشگيری از ايجاد انحراف در ستون فقرات
ايجاد روحيه نشاط و شادابی
پيشگيری از رسوب سنگ در کليه ها و مجاری ادرار
کارکرد بهتر کليه ها
افزايش حجم تنفسی و کارکرد بهتر ريه ها
کاهش اسپاسم
کاهش درد
افزايش حرکت روده ها و جلوگيری از يبوست
تقويت عضلات
ايجاد روحيه اعتماد به نفس و ايجاد روحيه قدرتمندی برای انجام کارهای روز مره بخصوص در افراد نخاعی
ارتقاء بهداشت پوست و مو و جلوگيری از ايجاد زخم فشاری
با عنایت به موارد ذکر شده با هزینه ای اندک می توانید از یکی از ورزشهای سودمند و مفرح بهرمند گردید و بنا بر هدفی که از ورزش کردن دارید ، راه های مختلفی وجود دارد تا شنا را به برنامه ورزشتان اضافه کنید. اگر فقط برای سلامتی شنا می کنید ، می توانید 30 تا 45 دقیقه با شدتی متوسط سه یا چهار مرتبه در هفته این کار را انجام دهید. برای بالاتر بردن سلامتی می توانید شدت این ورزش را نیز بالاتر ببرید. خیلی خوب است اگر همراه با شنا ورزش دیگری نیز انجام دهید. مثلاً یک روز در میان شنا کنید و روزهای میان آنرا ورزش دیگری انجام دهید. به یاد داشته باشید که اصلاً نیازی نیست که همیشه به طور یکنواخت یک حرکت شنا را انجام دهید. می توانید برای جلوگیری از خستگی و دلزدگی همه این حرکات را در شرایط مختلف انجام دهید. با این کار ورزش کاربردی تری خواهید داشت.
طریقه تنفس صحیح
بر حسب طاقت بدنی ، تمرین و حجم قفسه سینه تان ، شما مدت كم یا زیادی در زیر آب خواهید ماند. اما مطلب مهم این است كه اگر شما با یك نفس عمیق به زیر آب بروید و زمان نفس گیری شما را اندازه گیری كنند، مدت آن خیلی كمتر از موقعی خواهد بود كه در حدود یك دقیقه و یا بیشتر در خارج از آب به طور مرتب چند نفس عمیق و طولانی بكشید، و سپس به زیر آب بروید. پس توصیه می كنیم ، برای اینكه بتوانید مدتی را زیر آب بمانید، در خارج از آب چند بار پشت سر هم ( پی در پی ) نفس عمیق بكشید، و بالاخره بعد از یك تنفس عمیق و طولانی به زیر آب بروید.
شاید شما قبل از رفتن به زیر آب ، در اثر نفس های پی در پی احساس گیجی بكنید، از این بابت ناراحت نشوید، زیرا علت این امر ازدیاد اكسیژن در خون شماست ، كه به طور طبیعی بعد از چند ثانیه ماندن در زیر آب رفع می گردد. شما قطعاً در اولین تمرین نمی توانید بیش از 30 ثانیه در زیر آب بمانید، ولی دراثر تمرینات متوالی ، حداكثر نفس گیری شما به 1 الی 2 دقیقه خواهد رسید.
مشخصات استخر
استخر، محلی اختصاصی است برای شنا ، شیرجه و واترپولو كه در اندازه های مختلف ساخته می شود. ولی استخرهایی كه در آنها مسابقات رسمی را برگزار می كنند باید دارای مشخصاتی معین باشد. این مشخصات از طرف فدراسیون بین المللی شنای آماتور كه آن را فینا (FINA) می خوانند به شرح زیر تعیین شده است:
طول : 50 متر
عرض : حداقل 21 متر
عمق : حداقل 80/ 1 متر
تعداد خطوط : 8 خط ( عرض هر خط 5/ 2 متر)
دمای آب : در استخرهای ركوردگیری ، دمای آب باید 22 تا 24 درجه سانتی گراد باشد
لباس شنا
لباس مخصوص شنا یك شلوار كوتاه و چسبیده به بدن است كه باید وزن آن بسیار كم باشد و آب را در خود نگاه ندارد. طبق مقررات بین المللی ، شلوار شنا هنگام مسابقات بین المللی و ركوردگیری ، باید از پارچه ای به رنگ تیره و به صورت یك تكه باشد. در حال حاضر لباس شناگران را از پوست كوسه ها درست می كنند كه كل بدن را می پوشاند.
انواع شنا
ورزش شنا را به صورت های گوناگون انجام می دهند. بعضی از انواع شناها عبارتند از: شنای كرال ، شنای قورباغه ، شنای پروانه ، شیرجه ، شنای استقامت و شنای زیر آبی.
شنای استقامت: پیمودن مسافت های طولانی در آب به كمك انواع شناها را، شنای استقامت می گویند. این نوع شنا به طور معمول در آب های آزاد صورت می گیرد. اما در استخر هم می توان شنای استقامت كرد.
شنای زیر آبی: این نوع شنا به منظور نجات غریق و یا یافتن چیزی در زیر آب مورد استفاده قرار می گیرد. در شنای زیر آبی به طور معمول از شنای قورباغه یا شنای پهلو استفاده می كنند.مهمترین نوع شناها عبارتند از
شیرجه: شیرجه از رشته های مهم و زیبای ورزش است. به طور كلی ، شیرجه یا از سكو انجام می شود یا از تخته فنری.
واترپولو
واترپولو از انواع بازی های آبی است كه در استخر بین دو تیم برگزار می شود. بازیكنان هر تیم باید كوشش كنند، توپی را با شنا و پاس دادن به یكدیگر پیش ببرند و آن را وارد دروازه حریف كنند.
نجات غریق
یك سلسله كارهایی را كه باید به شیوه ای فنی و علمی انجام شود تا غریق از مرگ نجات یابد، نجات غریق می گویند. برای یادگرفتن اصول نجات غریق باید در كلاس های مخصوصی شركت كرد تا نشان ویژه آن را به دست آورد. عملیات نجات غریق ، شامل مراحل مختلفی همچون : گرفتن غریق از آب ، اجرای تنفس مصنوعی ... است.
تاریخچه
شواهد باستان شناسی نشان می دهند كه قدمت شنا و شنا كردن به 2500 سال قبل از میلاد در تمدن مصر و بعد از آن در تمدن های آشور و یونان و روم باستان باز می گردد. آنچه از گذشته آموزش شنا می دانیم بر اساس یافته هایی است كه از حروف تصویری هیروگلیف مصریان به دست آمده است. یونانی های باستان و رومی ها ، شنا را جزو برنامه های مهم آموزش نظامی خود قرار داده بودند و مانند الفبا یكی از مواد درسی در آموزش مردان بوده است. شنا در شرق به قرن اول قبل از میلاد باز می گردد. ژاپن جایی است كه شواهد و مداركی از مسابقات شنا در آن وجود دارد که در قرن هفدهم به دستور رسمی حكومتی ژاپن ، شنا به صورت اجباری در مدارس تدریس می شد.
مسابقات سازمان یافته شنا در قرن 19 میلادی قبل از ورود ژاپن به دنیای غرب شكل گرفت. از قرار معلوم مردم ساحل نشین اقیانوس آرام، به كودكان هنگامی كه به راه می افتادند یا حتی پیش تر شنا می آموختند. نشانه هایی از مسابقات گاه و بی گاه میان مردم یونان باستان وجود دارد و همچنین یكی از بوكسورهای معروف یونان شنا را به عنوان تمرین در برنامه ورزشی خود گنجانیده بود. رومی ها اولین استخرهای شنا را بنا كردند و گفته می شود كه در قرن اول پیش از میلاد گی یس می سی ینس (Gaiusmaecenas) اولین استخر آب گرم را ساخت. برخی عدم تمایل اروپائیان به شنا را در قرون وسطی ، ترس از گسترش و سرایت عفونت و بیماری های مسری می دانند. از طرفی شواهدی وجود دارد كه نشان می دهد در سواحل بریتانیای كبیر در اواخر قرن 17 میلادی از شنا در آب به عنوان وسیله ای برای درمان استفاده میشده است. البته تا پیش از قرن نوزدهم شنا به عنوان تفریح و ورزش در میان مردم جایگاهی پیدا نكرد. زمانی كه نخستین سازمان شنا در سال 1837 تأسیس شد در پایتخت بریتانیا یعنی لندن ، 6 استخر سر پوشیده وجود داشت كه مجهز به تخته شیرجه بودند. در سال 1846 اولین مسابقه شنا در مسافت 440 یارد در استرالیا بر پا شد كه بعد از آن هر ساله نیز به اجرا در آمد. باشگاه شنای متروپولیتین (Metropolitan) لندن در سال 1869 تأسیس شد كه بعدها به انجمن شنای غیر حرفه ای تغییر نام پیدا كرد كه در واقع هیئت رئیسه شنای غیر حرفه ای بریتانیا بود. فدراسیون های ملی شنا در چندین كشور اروپایی در سال 1882 تا 1889 شكل گرفتند.
برای نخستین بار برنامه های آموزشی شنا در قرن نوزدهم در بریتانیای كبیر هم به منظور ورزش و هم در جهت گسترش نجات غریقی مورد استفاده قرار گرفتند. در دیگر نقاط اروپا نیز به تدریج از این برنامه استفاده شد. در سال 1916 در كشور ایالات متحده آموزش شنا برای حرفه نجات غریقی تحت حمایت سازمان صلیب سرخ آمریكا به اجرا در آمد. تمریناتی كه توسط شاخه های مختلف نیروهای مسلح در طی جنگ های اول و دوم جهانی انجام گرفت در پیشرفت ورزش شنا تأثیر به سزایی داشت. دوره های آموزش شنا تا حد آموزش به كودكان و خردسالان توسط سازمان های اجتماعی و مدارس گسترش یافت. تمرینات ابتدایی و ساده كه صرفاً در آن به شنا كردن تا حد ممكن تأكید می شد جای خود را به تمرینات با فاصله و مكرر دادند. تمرینی با فاصله ، متشكل از یك سری حركات شنا در مسافت های مساوی با وقت های استراحت برنامه ریزی شده. در تمرینات با فاصله آرام كه به منظور بالابردن میزان استقامت شناگران است، زمان استراحت بیشتر از زمان شنا است. در تمرینات با فاصله سریع كه برای بالابردن سرعت شناگر مورد استفاده قرار می گیرند به شناگر اجازه می دهند كه بعد از شنا در زمان استراحت به وضعیت عادی تنفس و ضربان قلب خود باز گردد. پافشاری زیاد بر برگزاری مسابقات بین المللی منجر به ساخته شدن استخرهای 50 متری شد. دیگر امكاناتی كه باعث پیشرفت شنا هم در تمرین و هم در عرصه نمایش گردیدند شامل آب روهای موج گیر ، خطوط نشان دهنده است كه برای جلوگیری از بی نظمی در جریان مسابقه فراهم شد. از دیگر امكانات دوربین های جدید برای مطالعه و بررسی حركات در زیر آب ، ساعت های بزرگ كه برای شناگران قابل مشاهده بودند و بالاخره ابزار الكتریكی زمان بندی است. بدین ترتیب از سال 1972 تمام ركوردها تا صدم ثانیه ثبت گردیده اند.
شنای رقابتی با ورود به المپیك در سال 1896 در عرصه بین المللی دارای اهمیت و موجودیت شد. مسابقات المپیك ابتدا تنها به مردان اختصاص داشت اما بعدها در سال 1912 مسابقات زنان نیز در این رقابت ها جای گرفت. قبل از تأسیس فینا (FINA) ، بازی های المپیك شامل تعدادی از مسابقات غیر متداول بودند. برای مثال در سال 1900 زمانی كه مسابقات شنا در رودخانه سن (Seine) در فرانسه برگزار می شد رقابت كنندگان باید از تیرهای چوبی خاصی بالا می رفتند و زیر صفی از قایق ها در آب شنا می كردند.
پس از اینكه فینا تأسیس شد برخی از این مسابقات عجیب برچیده شدند. تحت مقررات فینا هم در بازی های المپیك و هم در دیگر مسابقات ، طول مسابقات به تدریج با سیستم متر اندازه گیری می شد و در سال 1969 سیستم اندازه گیری یارد برای ركوردها منسوخ شد. انواع حركت های شنا به شنای آزاد ، كرال سینه، كرال پشت ، قورباغه ، پروانه دسته بندی شدند که تمام این حركات در مسابقات انفرادی چندگانه به اجرا در آمدند.
تاریخچه شنا در ایران
تاریخچه شنا به عنوان یك ورزش در ایران ، بسیار كوتاه است و به طور كلی، این رشته ورزشی به نسبت دیگر رشته ها در كشور ما چندان پیشرفتی حاصل نكرده است در حالیكه به جهت موقعیت جغرافیایی ایران كه در شمال و جنوب كشور به دریا متصل است و هم به جهت تأكیدات مذهبی ، می بایستی این ورزش را مورد توجه قرار می دادند.
در قدیم ، مكان هایی شبیه استخر سرپوشیده در حمام ها می ساختند که به نام چال حوض یا خزینه معروف بود. این چال حوض ها ، كه طول آن از 10 متر تجاوز نمی كرد ، بیش از آنکه برای شنا كردن و آب بازی مورد توجه باشد برای استحمام ساخته شده بودند گرچه در اطراف چال حوض های موجود در شهرها ، سكوهایی به ارتفاع 2 یا 3 متر وجود داشت كه از بالای آن به درون آب می پریدند و عملیاتی مانند پشتك و وارو انجام می دادند.
روشنایی چال حوض ها از سوراخ كوچكی كه در سقف بود، تأمین می شد. در این گونه آبگیرهای غیر بهداشتی ، هیچ گونه مقرراتی وجود نداشت و هر كس می توانست قبل از استحمام یا پس از آن وارد چال حوض شود و به آب بازی و شنا ( كه به معنای واقعی هم شنا نبود) بپردازد. تا سال 1314 در سراسر ایران حتی یك استخر شنا هم نبود و فقط در اردوگاه نظامی اقدسیه تهران یك استخر برای آموزش شنا به دانشجویان دانشكده افسری ساخته بودند.
در سال 1314 ، استخر دیگری در باغ فردوس شمیران احداث شد كه به وزارت فرهنگ تعلق داشت. نخستین استخری كه برای استفاده ورزشكاران و تعلیم اصول جدید شنا به آنها به وجود آمد، در سال 1314در منظریه تهران بود كه یك مربی ورزش خارجی به نام گیبسون بر آن نظارت می كرد. پایه های ورزش شنای نوین در ایران از همان استخر منظریه گذاشته شد. در حال حاضر ، استخرهای خصوصی ، آزاد یا دولتی بسیاری در تهران و شهرهای مختلف ایران هست و نوجوانان و جوانان ، به ویژه در فصل تابستان ، استقبال زیادی از ورزش شنا می كنند.
