ترس و اضطراب در کودکان، فرآیندی شایع و مورد انتظار در دوران کودکی و خصوصا پیش دبستانی و مدرسه است که با اتکا به آموزش های علمی، نه تنها می توان آنرا تحت کنترل درآورد بلکه از آن می توان به عنوان کاتالیزوری در جهت هدایت مسیر زندگی و آینده کودک به سمت موفقیت، شادکامی و خوشبختی استفاده نمود.
کودکان با باطنی آسمانی و چهره ای پاک و معصوم با ویژگی های منحصربفرد و تقدیر خاص خود، پا به این دنیا می گذارند و ما مسئول هستیم که با تربیت شایسته و صحیح، این خوبی و پاکی را برایشان حفظ کنیم. کلید اصلی تربیت، درک شخصیت و خُلق و خوی کودک است تا در کنار آن بتوان استعدادها و تمایلات او را شناسایی و آنها را در مسیر توانایی های ویژه و خاص خودشان پرورش داد. لذا پایگاه آموزشی نگارستان، تحلیلی دارد بر روانشناسی درک ترس و اضطراب کودکان، باشد که زمینه ساز موفقیت، شکوفایی و سلامت جسمی و روحی آنان در فردای زندگیشان گردیم، چیزی که کمترین رسالت ماست.
دکتر تامار چانسکی، روانشناس کودک و نویسنده کتابی با عنوان "رها کردن کودک از اضطراب" می گوید: «اضطراب بخشی از فرآیند طبیعی رشد است.» ترس ها و اضطراب عادی هستند و بخشی از چیزهایی هستند که در دنیا کودک رخ می دهند. توضیحات صحیح از سوی والدین به آنها کمک می کند تا نگرانی کمتری داشته باشند.
ترس های کودک را درک کنید.
لورن اربن-کولاچیکو، مددکار اجتماعی و تراپیست می گوید: «برای ما والدین سخت است که نسبت به چیزی که درک نمی کنیم، واکنش درستی نشان دهیم.» او توضیح می دهد که برای کودک مهم است که از سوی والدین خود بشنود که طبیعی است که نگران باشد یا بترسد. زیرا تأیید والدین از این گونه احساسات به او فضای لازم برای مقابله با اضطراب را می دهد.
نگرانی های کودک را شناسایی کنید.
باید دقت کنید که فرزند شما در چه زمان هایی می ترسد. دکتر چانسکی می گوید: «وقتی کودک شما از موقعیت می ترسد، باید به او یاد دهید که این جور موقعیت ها را شناسایی کند و در مورد آنها چیزهایی یاد بگیرد.» برای مثال، اگر فرزندتان از سگ یا حیوانات دیگر می ترسد، می توانید مراقب باشید که آیا در خیابان سگی به سمت او می آید یا از پنجره حواستان به او باشد. چانسکی می گوید همیشه از فاصله ای مطمئن مراقب نحوه تعامل کودک با سگ ها باشید.
بر تماشای سریال ها یا فیلم های سینمایی ترسناک نظارت کنید.
حتی اگر فیلمی برای کودکان تأیید شده باشد، بعضی تصاویر، موقعیت ها یا شخصیت ها ممکن است هنوز او را بترسانند. دکتر فرانک سیلیو روانشناس اهل نیوجرسی توصیه می کند که تماس کودک با تصاویر آزاردهنده، به خصوص قبل از ساعت خواب را محدود کنید. می توانید قبل از آنکه کودک تان فیلمی را تماشا کند نگاهی اجمالی به آن بیندازید و وقتی او فیلم را می بیند به سوالاتش پاسخ دهید تا ترس هایش کاهش یابند.
هیولاها را دگرگون کنید.
کودکان بخاطر قوه تخیل قوی و در حال رشدشان اغلب از هیولاها، سایه ها، موجودات فضایی و توهمات دیگر می ترسند. اگر فرزندتان چنین ترس هایی دارد، چانسکی پیشنهاد می کند که با هم آن هیولا را دگرگون کنید و می گوید: «مثلاً برای هیولا کلاه خنده داری بگذارید و به آن لباس خال خالی بپوشانید. فرزندتان با این کار سرگرم می شود و بر ترس خود غلبه می کند.»
زمانی را جدا از فرزندتان بگذرانید.
اضطراب جدایی از والدین در میان کودکان شایع است. حتی والدین هم وقتی از فرزندان خود دور هستند، چنین اضطرابی را تجربه می کنند. دکتر سیلیو می گوید که هر دو طرف می توانند با تمرین جدایی، این اضطراب را کاهش دهند. او پیشنهاد می کند: «با گذاشتن فرزندتان نزد یک پرستار بچه یا والدین خود، به مدتی کوتاه، تمرین جدایی کنید. به فرزندتان یادآوری کنید که وظیفه شما به عنوان بابا یا مامان او این است که از او مراقبت کنید و دائماً به او یادآوری کنید که او را فقط در جاهای امن و نزد آدم های امن می گذارید.»
مراقب صحبت های بزرگسالان باشید.
والدین، پرستاران بچه و معلمین باید بسیار مراقب حرف هایی که با هم در حضور کودک می زنند، یا چیزهایی که تماشا می کنند یا صحبت های خانوادگی باشند. دکتر سیلیو می گوید که این قضیه شامل صحبت کردن در مورد رویدادهای خبری مانند آدم ربایی، جنگ و خشونت در مدرسه، مسائل مالی یا دعواهای خانوادگی نیز می شود. این صحبت ها می توانند برای کودکان بسیار ترسناک باشند، زیرا آنها هنوز کاملاً معنای این چیزها را درک نمی کنند.
روتین دائمی بسازید.
افرادی که فرزند دارند خودشان به اهمیت ایجاد یک روتین همیشگی واقف هستند. وقتی کودک به سن پیش دبستانی می رسد، این روتین طبیعتاً تغییر می کند و این برای کودک دشوار است. دکتر اربن می گوید: «وقتی کودک به سن پیش دبستانی می رسد، روتین او عوض می شود و باید روتین جدیدی برایش بسازید. سعی کنید برای آماده شدن برای پیش دبستانی و بردن کودک به آنجا، همیشه مراحل و گام های قبلی را تکرار کنید. این به کودک حس آشنایی می دهد و کمتر احساس تهدید یا نگرانی می کند.»
به آرامی او را با قلمرو ترسناک آشنا کنید.
گاهی کودکانی که در سن پیش دبستانی هستند می ترسند که کارهای روزانه را خودشان انجام دهند، زیرا خودشان را نگران می کنند. در چنین مواردی، به تدریج او را از ترس های غیرمعقولش دور کنید. برای مثال، ممکن است فرزندتان از تنها بالا رفتن از پله ها یا تنها حمام کردن بترسد. دکتر چانسکی می گوید: «این روال را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید. برای مثال در ابتدا فقط یکی دو پله با او بالا بروید تا عادت کند و بقیه پله ها را خودش بالا برود.»
هرگز فراموش نکنید
کودکان وقتی با سرزنش و انتقاد زندگی می کنند، می آموزند بی اعتماد به خود باشند. وقتی با خشونت زندگی می کنند، می آموزند که جنگجو باشند. وقتی با ترس زندگی می کنند، می آموزند که بُزدل باشند. وقتی با ترحم زندگی می کنند، می آموزند که به خود احساس ترحم داشته باشند. وقتی با تمسخر زندگی می کنند می آموزند که خجالتی باشند. وقتی با حسادت زندگی می کنند می آموزند که در خود احساس گناه داشته باشند. اما اگر با شکیبایی زندگی کنند، بردباری را می آموزند. اگر با تشویق زندگی کنند، اعتماد و اطمینان را می آموزند. اگر با پاداش زندگی کنند، با استعداد بودن و پذیرندگی را می آموزند. اگر با تصدیق شدن زندگی کنند، عشق را می آموزند. اگر با توافق زندگی کنند، دوست داشتن خود را می آموزند. اگر با تایید زندگی کنند، با هدف زندگی کردن را می آموزند. اگر با صداقت زندگی کنند، حقیقت را می آموزند. اگر با انصاف زندگی کنند، دفاع از حقوق را می آموزند. اگر با اطمینان زندگی کنند، اعتماد به خود و اعتماد به دیگران را می آموزند. اگر با دوستی و محبت زندگی کنند، زندگی در دنیای امن را می آموزند.
