بیش فعالی در کودکان
اختلال نقص توجه يا بيش فعالي و كم تمركزي، يكي ازشايع ترين اختلالات روانپزشكي در كـودكان است و اين اختلال رواني تا چهار برابر در پسرها شايع تر است. رفتارهاي مقابله جويانه در دخترها كمتر از پسران است و به عبارتي علامت عمده اين بيماري در دختران حواس پرتي است در صورتي كه پسرها بيشتر به علت "بيش فعالي" به كلينيك ها ارجاع مي‌شوند. آنچه در بيش فعالي مورد توجه است، پرتحركي و بي‌قراري كودك است به گونه‌اي كه اين بيش فعالي باعث مزاحمت براي ديگران ميشود. كــــودكان مبتلا به اين اختلال با وجود اينكه از هـــوش خوبي برخوردار هستند در تمركز مشكل دارند و تكاليف خود را يا به سختي انجام مي‌دهند و يا اينكه مدت زمان زيادي را صرف آن مي‌كنند.
کودکان با باطنی آسمانی و چهره ای پاک و معصوم با ویژگی های منحصربفرد و تقدیر خاص خود، پا به این دنیا می گذارند و ما مسئول هستیم که با تربیت شایسته و صحیح، این خوبی و پاکی را برایشان حفظ کنیم. کلید اصلی تربیت، درک شخصیت و خُلق و خوی کودک است تا در کنار آن بتوان استعدادها و تمایلات او را شناسایی و آنها را در مسیر توانایی های ویژه و خاص خودشان پرورش داد.
برهمین اساس، پایگاه آموزشی نگارستان، تحلیلی دارد بر روانشناسی بیش فعالی در کودکان، باشد که زمینه ساز موفقیت، شکوفایی و سلامت جسمی و روحی آنان در فردای زندگیشان گردیم، چیزی که کمترین رسالت ماست.
كودكاني كه دچار اختلال بيش فعالي يا اصطلاحا (ADHD) هستند در مدرسه معمولا براي همسالان و معلمان خود مشكل آفرين هستند. بيش فعالي حدود 5 تا 7 درصد كودكان در سنين مدرسه را در برمي‌گيرد اما شدت آن در كودكان مختلف متفاوت است. اين بيماري با زندگي كودك در خانواده ،مدرسه و اجتماع تداخل ميكند به طوريكه ناتواني‌هاي كودك مي‌تواند حتي تا سنين بلوغ تداوم يابد. بيشتر كودكان مبتلا به بيش فعالي نشانه‌هاي رفتار پرخاشگري و نافرماني را از خود نشان مي‌دهند و اهميت درمان كودكان مبتلا به اين اختلال با بالاتر بودن خطر بزهكاري در اين كودكان بارزتر ميشود. درمان دارويي در كنار آموزش ،مشاوره‌هاي روانشناسي و آگاهي رساندن به والدين بهترين و موثرترين راهكار درماني كودكان مبتلا به اختلال رواني بيش فعالي يا عدم تمركز است.
كودكان مبتلا به اختلال بيش فعالي از صبر و تحمل كمي برخوردار هستند و به همين دليل در امتحانات تحمل پاسخ دادن به سوالات را ندارند و دچار افت تحصيلي مي‌شوندهمچنین در مدرسه كودكان مبتلا به اين اختلال قادر به انجام تكاليف نبوده و نيازمند توجه بيشتري از سوي معلمان و والدين مي‌باشند. با توجه به اینکه تشخيص بيش فعالي يك تشخيص باليني است و مصاحبه با والدين اولين قدم در فرايند ارزيابي اين بيماري است بسياري از والدين كه كودكان آنها مبتلا به اختلال بيش فعالي هستند با در نظر گرفتن اينكه عدم توجه و تمركز كودك و فعاليت زياد آنها ناشي از شيطنت كودكانه است و نيازي به درمان ندارد،از مشاروه با روانپزشك خودداري مي‌كنند. اين درحالي است كه اگر اين اختلال مورد توجه قرار نگيرد و در جهت درمان كودكان مبتلا به اين اختلال توجهي نشود مشكلات تحصيلي و اجتماعي براي آنها به وجود خواهد آمد.
كودكان پرتحرک نيازها و انتظارات
اگر كودك شما تحرك طلب و پرتب و تاب است، بايد نيازهاي او را بررسي كنيد. خوشبختانه امروزه تكنيك ها و روش هايي كه او بتواند توسط آنها خود راآرام كند، در دسترس است. پرخاشگري خبر نمي كند. چنانچه در دوران نوزادي متوجه رفتار مبارزه طلبانه فرزندتان شديد، زمان بيداري او را تنها به آموزش اختصاص ندهيد. انتظارات متفاوتي براي چنين بچه اي قائل شويد و روش هاي مختلفي را به كار گيريد. در طول دوران نوزادي، بچه تحرك طلب ممكن است به خاطر هر مسأله كوچكي گريه كند و خيلي ديرتر از بچه هاي ديگر خودش را با عادت هاي خوردن و خوابيدن وفق دهد.
اما يك مسأله خوب هم وجود دارد و آن اينكه احتمالاً مشكل زيادي براي فهميدن احساسات و احتياجات اين بچه نداريد.چرا كه او در مقابل هر عملي كه به نظرش ناخوشايند بيايد عكس العمل شديدي از خود نشان خواهد داد، مخصوصاً زماني كه شروع به حرف زدن ميكند احتياجات خود را زباني بيان ميكند. از اين گذشته، كودك تحرك طلب هميشه و در همه موارد بدون انعطاف نيست. براي مثال اگر چه ممكن است از تجربيات جديد پرهيزكند و حاضر به پذيرش آنها نباشد، ولي عاشق گذراندن وقتش با شما است. او با شما بيشتر احساس راحتي و خوشحالي ميكند. آگاهي داشتن از احتياجات چنين كودكاني به شما كمك مي كند تا دنياي او را به گونه اي شكل دهيد كه اغلب تجربيات براي او ساده تر يا مسرت بخش تر شود. براي مثال در طول اولين سال زندگي احتمالاً به اين موضوع پي مي بريد كه چه روش هاي مشخصي را براي آرام كردن و از بين بردن ناراحتي هاي او بايد به كار گيريد و بعد از يك سالگي زمان آموزش اين روشها فرا مي رسد. در آن زمان ممكن است كودكتان تا حدي اذيت شود چنانچه در حين آموزش شروع به مكيدن پستانك يا انگشتش كرد با منع كردن كودك از اين كار او را مايوس نكنيد. اين اعمال كاملاً طبيعي و در اغلب موارد روش هايي موثر براي آرام كردن او مي باشند. يك پتو يا اسباب بازي نرم كه بتواند در مواقع فشار روحي وناراحتي به آن پناهنده شود، كمك بسيار موثري براي آرام كردن اوست. حتماً بايد چنين اشيايي درمواقع احتياج كودكتان در اطرافش باشد. مثلاً وقتي تا ديروقت كارمي كنيد يا مواقعي كه با كودكتان در محيطي مهيج مثل سوپرماركت يارستوران هستيد و احتمال مايوس يا ناراحت شدن او وجوددارد، بهتر است كه چنين اشيايي دركنارش باشد. اگر پدر يا مادر بچه اي تحرك طلب و پرخاش جو هستيد، نسبت به برطرف كردن احتياجات خود جدي باشيد. استراحت به اندازه نياز، ورزش و ارتباط با افراد قابل اعتماد از اعمال موثري است كه مي توانيد انجام دهيد. اين كار كمك شاياني به انعطاف پذير بودن شما در مقابل خواسته هاي كودكتان مي كند، چنانچه فكرمي كنيد صبر و توانتان را از دست داده ايد و ديگر نمي توانيد رفتار كودكتان را تحمل كنيد، بدون معطلي باپزشك تماس بگيريد. او حتماً مي تواند براي كنترل رفتار كودكتان شما را راهنمايي كند.
كـــــــــودك آسان گيــــــــــر
اما چنانچه كودكتان آسان گير و بردبار است، خدا را شكر كنيد و بدانيد كه از خوش شانس ترين افراد روي زمين هستيد. كودكان يك ساله اي كه رفتاري ملايم و متعادل دارند، بچه هايي شاد و سرزنده هستند. آنها با شرايط جديد خيلي زود اخت مي گيرند. به ندرت گريه مي كنند و از برنامه هاي ثابت مانند آماده شدن براي خواب و خورد و خوراك در يك زمان خاص از روز پيروي مي كنند. آنها آنقدر سخت گير نيستند كه غذاهاي جديد يا بي خوابي را نتوانند تحمل كنند. رفتارها و پاسخ هاي اين بچه ها به عوامل و افراد متفاوت در دنياي اطرافشان آنقدر مشخص است كه مي توان آنها را به طورمشخص پيش بيني كرد، البته نه آنقدر كه به نظر اغراق آميز برسد.
چنانچه بچه اي آسان گير داريد، مبارك باشد! و با تمام جوانب زندگي روزانه به خوبي كنار مي آيد، ديگران و اتفاق هايي كه در اطرافش مي افتد برايش جالب هستند و رفتارش به گونه اي است كه به راحتي قابل فهم است.براي مثال زمان يادگيري رفتن به موقع به دستشويي، همه چيز به خوبي پيش مي رود. كلمات يا حركات كليدي او به شما مي فهماند كه به دستشويي نياز دارد. با اين حال، داشتن كودكي با رفتاري متعادل و ملايم نيز بدون اشكال و سختي نيست. ازآن جايي كه كودكان يك ساله آسان گير هيچ گونه درخواستي ندارند و يا اگر هم داشته باشند، آن را ابرازنمي كنند، گاهي اوقات پدر ومادر براي برطرف كردن نيازهاي آنها با مشكل مواجه مي شوند، زيرا متوچه نمي شوند آنها به چه چيز نياز دارد. اهميت اين موضوع زماني بيشتر ميشود كه كودك ديگري البته نه به صبوري و آرامي او در خانواده باشد.چون ممكن است نيازهاي كودك ساكت و متكي به نفس شما ناديده گرفته شود. مراقب باشيد كه كودك آسان گير يك ساله خود رابا وسايلش براي يك مدت طولاني تنها نگذاريد. نمي گوييم كه به او اجازه ندهيد تامتكي به خود و بي نياز بار بيايد،اما مطمئن شويد كه او درخواست هايش را حتماً مطرح ميكند و توانايي اينكار را دارد.
نتیجه مهم
داشتن يك كودك آسان گير در كنار كودكان ديگري كه چندان مطيع نيستند، شما را بدعادت خواهد كرد سعي كنيد رفتارتان با او همانند ديگر فرزندانتان باشد.
هرگز فراموش نکنید
کودکان وقتی با سرزنش و انتقاد زندگی می کنند، می آموزند بی اعتماد به خود باشند. وقتی با خشونت زندگی می کنند، می آموزند که جنگجو باشند. وقتی با ترس زندگی می کنند، می آموزند که بُزدل باشند. وقتی با ترحم زندگی می کنند، می آموزند که به خود احساس ترحم داشته باشند. وقتی با تمسخر زندگی می کنند می آموزند که خجالتی باشند. وقتی با حسادت زندگی می کنند می آموزند که در خود احساس گناه داشته باشند. اما اگر با شکیبایی زندگی کنند، بردباری را می آموزند. اگر با تشویق زندگی کنند، اعتماد و اطمینان را می آموزند. اگر با پاداش زندگی کنند، با استعداد بودن و پذیرندگی را می آموزند. اگر با تصدیق شدن زندگی کنند، عشق را می آموزند. اگر با توافق زندگی کنند، دوست داشتن خود را می آموزند. اگر با تایید زندگی کنند، با هدف زندگی کردن را می آموزند. اگر با صداقت زندگی کنند، حقیقت را می آموزند. اگر با انصاف زندگی کنند، دفاع از حقوق را می آموزند. اگر با اطمینان زندگی کنند، اعتماد به خود و اعتماد به دیگران را می آموزند. اگر با دوستی و محبت زندگی کنند، زندگی در دنیای امن را می آموزند.
