تصور شما از خودتان
تصور از خود همان ادراك از خویشتن است. به عبارت دیگر، تصور از خود عبارتست از تصور فرد از مهارت‌ها، خصوصیات و توانایی‌هایی است كه دارای آن می باشد که تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد. نگرش دیگران بویژه والدین، تعامل‌های اجتماعی، ارتباط فرد با محیط و زمینه‌های محیطی از جمله عواملی است كه روی تصور از خود تاثیر می‌گذارد. به علاوه ارتباط كودك با والدین، موفقیت و شكست در زندگی و انعكاس نگرش‌های دیگران و خود شخص درباره آنها و شرایط اجتماعی و اقتصادی ازجمله عواملی است كه در شكل گیری و تحول تصور از خود اثر می‌گذارد.
وقتی یك شخص ارزش كمی برای خود قائل است، كمتر می‌تواند در برابر فشار عقیده دیگران مقاومت كند. در مقابل، كسانی كه ارزش زیادی برای خود قائلند، تصور خدشه ناپذیری از ظرفیت‌ها و فردیت خود دارند. همچنین ثابت شده است كه اشخاص خلاق و اشخاصی كه حرمت بالایی برای خود قائلند، می‌توانند بیش از دیگران، یك نقش فعال در گروه اجتماعی بر عهده گیرند و به صورتی آزاد و مؤثر آنچه را می‌خواهند بیان كنند.
خود كارآمدی فرد، رابطه مستقیمی با عملكرد او دارد و می‌توان آن را در افراد و بخصوص كودكان و نوجوانان، به شیوه‌های گوناگونی تقویت كرد. كسانی كه خود را كارآمد می‌پندارند، علاوه بر كسب موفقیت، از نظر عملكرد نیز بیشتر از زندگی احساس رضایت می‌كنند.
به عقیده کارشناسان، تصور از خود، نقش اساسی در بهداشت و سلامت روانی افراد به عهده دارد، به گونه‌ای كه با كاهش سطح تصور از خود علایم و نشانه‌هایی چون اضطراب، افسردگی، احساس تنهایی، كمرویی، درون گرایی و... ظاهر خواهند شد و در صورت تداوم، اشكالات جدی به همراه خواهند داشت. همچنین افراد مضطرب، افسرده و كسانی كه خلق و خوی بسیار متغیری دارند، تصور از خودِ ضعیفی دارند. ناتوانی در ابراز وجود، می‌تواند متاثر از تصور از خود نامطلوب فردی باشد. این گروه از افراد از ابراز احساسات، افكار و نظرات خود به دیگران ناتوانند، قادر به دفاع از حقوق خود نیستند و در حضور جمع، مضطرب و ناراحتند.
بنابراین با عنایت به موارد مذکور، چنانچه مـایـلید اطلاعات بیشتر و دقیق تری درباره اعتقادات، باورهای بنیادی و شخصیتتان داشته باشید به آزمون زیر پاسخ دهید. آین آزمون، پنج جنبه از ویژگی‌های شخصیتی را بررسی و اندازه گیری می‌كند كه هر یک از این ویژگی‌های شخصیتی، مفهومی خاص را از خود ارائه می‌دهند كه عبارتند از:
1. میزان توانایی‌های ذهنی، شامل سوالاتی درباره معلومات، هوش، حافظه، توانایی خواندن و هوشیاری.
2. میزان كارآمدی تحصیلی یا شغلی، شامل سوالاتی درباره تلاش و سخت كوشی، موفقیت، تنبلی، به اتمام رساندن كار‌ها و یادگیری مطالب.
3. میزان جذابیت ظاهری، شامل سوالاتی درباره قیافه، محبوبیت، وضع ظاهر و مرتب بودن.
4. میزان مهارت‌های اجتماعی شامل سوالاتی درباره شوخ طبعی، حسادت، شخصیت و ورزشكاربودن.
5. میزان عیب‌ها و حسن‌ها شامل سوالاتی درباره حرص و طمع، خودخواهی، بی‌رحمی، مهربانی و خلق و خو.
برای انجام این آزمون، می‌توانید در هر یك از صفات و ویژگی‌های مطرح شده، خود را با دیگران مقایسه كنید و تنها عنوان آن عبارتی را نزد خود یادداشت کنید كه درباره شما بیشتر مصداق دارد. به ياد داشته باشيد كه آزمون، زماني مفهوم خواهد داشت كه آنها را با صداقت پاسخ دهيد.
1. قیافه‌ام...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بهتر است.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بهتر است.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بد‌تر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بد‌تر است.
2. معلوماتم...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
3. حرص و طمع من...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
4. شوخ طبعی من...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
ب. بیش از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
5. هوش من...
الف. تقریبا بیش از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. بیش از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
6. محبوبیت من...
الف. بیشتر از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. بیشتر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. كمتر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ه. تقریبا كمتر از همه كسانی است كه می‌شناسم.
7. حافظه من...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، قوی‌تر است.
ب. قوی‌تر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، ضعیف‌تر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، ضعیف‌تر است.
8. جذابیت من...
الف. تقریبا بیش از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. بیش از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. به اندازه بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
9. شخصیت من...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بهتر است.
ب. بهتر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بد‌تر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بد‌تر است.
10. تنبلی من...
الف. تقریبا كمتر از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. كمتر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
11. خودخواهی من...
الف. تقریبا كمتر از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. كمتر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
12. وضع ظاهری من...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بهتر است.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بهتر است.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بد‌تر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بد‌تر است.
13. خلق و خوی من...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بهتر است.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بهتر است.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. بد‌تر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بد‌تر است.
14. استقلال من...
الف. تقریبا بیش از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. بیش از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
15. مرتب بودن و پاكیزگی من...
الف. تقریبا بیش از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. بیش از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
16. موفقیتم...
الف. بیشتر از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. بیشتر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. كمتر از بیشتر كسانی كه می‌شناسم.
ه. تقریبا كمتر از همه كسانی كه می‌شناسم.
17. مهربانی‌ام...
الف. بیشتر از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. بیشتر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. كمتر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ه. تقریبا كمتر از همه كسانی است كه می‌شناسم.
18. در یادگیری مطالب...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بهترم.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بهترم.
ج. مثل بیشتر كسانی هستم كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، ضعیفترم.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، ضعیفترم.
19. حسادتم...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. بیش از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
20. تلاش و سختكوشی من...
الف. تقریبا بیش از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. بیش از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. به اندازه بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. كمتر از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
21. توانایی خواندن و مهارت بیان من...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بهتر است.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بهتر است.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بد‌تر است.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بد‌تر است.
22. در به اتمام رساندن كار‌ها...
الف. از همه كسانی كه می‌شناسم، بهترم.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بهترم.
ج. مثل بیشتر كسانی هستم كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بدترم.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بدترم.
23. تیزهوشی و هوشیاری من...
الف. تقریبا بیش از همه كسانی است كه می‌شناسم.
ب. بیش از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ج. به اندازه بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، كمتر هستم.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
24. از نظر ورزشكار بودن...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بهترم.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بهترم.
ج. مثل بیشتر كسانی هستم كه می‌شناسم.
د. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، بدترم.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بدترم.
25. بی‌رحمی من...
الف. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ب. از بیشتر كسانی كه می‌شناسم، كمتر است.
ج. مثل بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
د. بیش از بیشتر كسانی است كه می‌شناسم.
ه. تقریبا از همه كسانی كه می‌شناسم، بیشتر است.
امتیازات آزمون
گزینه الف: 5 امتیاز
گزینه ب: 4 امتیاز
گزینه ج: 3 امتیاز
گزینه د: 2 امتیاز
گزینه ه: 1 امتیاز
نتیجه آزمون
امتیاز 71 و كمتر: بسیار ضعیف
امتیاز 72 تا 81: ضعیف
امتیاز 82 تا 91 : متوسط
امتیاز 92 تا 101 : قوی
امتیاز 102 و بیشتر: بسیار قوی
راهکار بهبود تصور از خود
آموزش ابراز وجود یكی از فنون رایج رفتار درمانی است كه می‌تواند باعث تغییر در تصور از خود شود. یكی از شیوه‌های آموزش ابراز وجود، ایفای نقش است. ایفای نقش یكی از شیوه‌های درمان گروهی است که کاربردهای متعددی از قبیل تخلیه هیجانی، تغییر نگرش، ایجاد بینش و بصیرت دارد.
