نگارستان

مطالعه و كتاب خوانی در كودكان

مطالعه یکی از ابراز قدرتمند در زمینه رشد و شکوفایی اندیشه است که آثار آن از ابتدای زندگی بصورت خلاقیت و پیشرفتهای علمی نمایان است تا سنین کهولت و سالمندی که در مقابل آلزایمر و فراموشی نقش خود را در حد معجزه و یک موهبتی الهی به رخ خواهد کشید. از طرفی با توجه به اینکه انسان موجودی کمال گرا است و برای پیشرفت در عرصه های مختلف زندگی نیاز به شناخت نسبتاً کاملی از خود و جامعه دارد که کتاب و مطالعه میتواندعاملی برای شناخت و رشد دینی ،فرهنگی،اخلاقی و اجتماعی انسان باشد بطوریکه با یک کتاب خوب،انسان ساخته می شود،رشد می کند و برای حرکت آماده می شود. پس کتاب و مطالعه هدفمند میتواند نقش بسزایی در رشد و تعالی شخصیت و به تکامل رسیدن داشته باشد و همانطور که میدانید شخصیت هر فرد از همان ابتدای تولد پایه ریزی می گردد،پس بسیار شایسته است که از بدو شکل گیری شخصیت کودک،او را با یکی از مهمترین راهکارهای به تکامل رسیدن که مطالعه و کتاب خوانی است،آشنا کرد. ذهن کودک انباشته ازمجموعه ای از سوالات وندانسته هاست که برای پاسخ به آنها بزرگترین منبع اطلاعاتی که برای خود در نظر می گیرد،خانواده است. پس پایه گذاری این امر یعنی آشنایی باکتاب خوانی درذهن کودک ازهمان ابتدا بسیارساده ومؤثرمی باشد. خانواده به عنوان نهاد اولیه تعلیم وتربیت، نقش بسیارتاثیرگذاری دررویکرد کودکان به مطالعه دارد،به گونه ای که نقش والدین و به خصوص مادر به لحاظ برخورد و ارتباط بیشترباکودک درتقویت عادت مطالعه و ترویج کتابخوانی بی بدیل می باشد. برنامه ریزی برای توسعه کتابخوانی باید دقیق و مناسب انتخاب شود همانند: ایجاد امکانات مناسب در منزل، تشویق فرزندان به مطالعه، تهیه کتاب ها و مجلات مفید برای کودکان و دادن جایگاه خاص به مقوله کتاب و مطالعه درخانه را از جمله اقداماتی دانست که می تواند در ایجاد انگیزه مطالعه در کودکان مؤثرباشد .همچنین انتخاب کتاب مناسب برای کودکان قصه گویی و کتابخوانی ،آشنا کردن کودکان با مشاهیر ادب وهنر و ایجاد کتابخانه خانگی را از راهکارهای علاقه مند کردن به مطالعه دانست. حال که چنین است اگر خانواده راههای صحیح مطالعه و کتابخوانی را به کودک آموزش دهد و فرد از همان سنین کودکی به مطالعه عادت کند به رشد اخلاقی خواهد رسید. در همین راستا پایگاه آموزشی نگارستان برآنست که برای تبیین مطالعه و کتاب خوانی و نقش آن در شکوفایی شخصیت و استعداد کودکان که نهایتا تاثیرات فراوانی در آینده آنان نیز خواهد داشت،تعریف کاملی از مطالعه و شیوه های صحیح و علمی مطالعه و همچنین انتخاب کتابهای مفید با موضوعات مناسب جهت سنین مختلف ارائه نماید به امید اینکه قدمی هرچند کوچک در ترویج فرهنگ کتاب و کتاب خوانی برداشته باشیم.

مطالعه

مطالعه بررسی عمیق و همه جانبه یک مقوله است. به عبارت دیگر روندی است که از به کار گیری ذهن و به منظور دریافت اطلاعات،توجه دقیق و تجربه و تحقیق درباره هر موضوع،رویداد و پدیده صورت می گیرد و شامل خوب دیدن،خوب شنیدن ،لمس کردن،چشیدن،پرسش کردن و به دنبال پاسخ ها داده می شود. در حالیکه خواندن به عنوان زیر مجموعه مطالعه عبارتست از عملی که در آن دیدن،شناسایی کردن علائم نوشتاری،تبدیل علائم نوشتاری به صوتی،درک مجموعه علائم و آواها و در نتیجه درک معنا از آن حاصل می شود. اما این درک بی هدف صورت نمی گیرد و خوانندگان به قصد آموختن،زمانی برای آگاه شدن و گاهی هم به قصد لذت بردن و پر کردن اوقات فراغت به آن روی می آورند که هر سه می تواند با یکدیگر همراه شوند. در فرهنگ لغات، مطالعه به معنای نگریستن به هر چیز برای واقف شدن به آن، تأمل، تفکر و اندیشه آمده است. امروزه بخشی از وقت افراد صرف مطالعه می شود، ولی اغلب به علت آشنا نبودن با شیوه های صحیح مطالعه، زمان زیادی تلف شده و از اشتیاق افراد به مطالعه کاسته می شود، ضمن اینکه هر نوع خواندن، مطالعه تلقی نمی شود، برای  مثال : فروشنده ای که صورت حساب فروش روزانه اش را مرور می کند یا دانش آموزی که کتابهای درسی مدرسه را می خواند، در واقع نوعی انجام وظیفه و رسیدگی به امور روزمره بوده و مطالعه محسوب نمی شود. مطالعه هنگامی است که فرد تنها بخاطر علاقه و احساس نیاز و در راستای هدفی مشخص کتابی بدست گیرد و آن را با اشتیاق بخواند. برای مطالعه و سپردن مطالب به ذهن از نظر فیزیکی و فرم انجام آن شرایطی لازم است که به شرح آن می‫پردازیم:

زمان و مکان مطالعه

در درجه اول مطالعه را باید کاری روزمره و مداوم تلقی کرد. بدون شک بهترین وقت برای مطالعه زمانی است که فرد به اندازه کافی استراحت کرده و اعضاء و جوارح، آمادگی کامل برای پذیرش مطالب را داشته باشند. بهترین زمان صبح اول وقت و قبل از طلوع فجر می باشد. معمولاً پس از یک ساعت مطالعه، کارایی انسان کاهش می یابد لذا در زمانهای معین، به مدت کوتاهی استراحت لازم است. مکانهای عمومی و مخصوص مثل کتابخانه ها که همه افراد در حال مطالعه هستند، یکی از مکانهای مناسب برای این کار می باشد. اتاق مخصوص مطالعه،اتاق شخصی در منزل،یا مکانی آرام و به دور از مزاحمت که دارای نور،دماو فضای مناسب باشدنیز می تواند برای مطالعه مورد استفاده قرار گیرد. محل نشستن فرد نیز بایستی نه خیلی راحت باشد و نه ناراحت کننده.

یادگیری

از مهمترین موارد در مطالعه، یادگیری مطالب است که به دوصورت انجام می شود: مستقیم و غیرمستقیم.

یادگیری مستقیم

یعنی شخص مطلبی را می خواند و به ذهن می سپارد و در زمانی که نیاز دارد آنها را از قفسه های ذهن خود خارج نموده، مورد بهره برداری قرار می دهد.

یادگیری غیرمستقیم

یادگیری فرد از رفتار و کردار و آثار به جا گذاشته شده از دیگران را شامل می شود. در اینجا برای یادگیری بهتر چند روش که یادگیری را آسان تر و ماندگاری در حافظه را طولانی تر می کند،ذکرشده است:

1. مطالبی که قرار است مطالعه کنید، ابتدا بطور کلی مرور کرده و عناوین، سرفصل ها و تیترهای درشت را مورد توجه قرار دهید.در مورد اینکه در آن فصل راجع به چه مطلبی بحث شده فکر کنید، چون ذهن انسان وقتی در مقابل سوالی قرار می گیرد کنجکاو شده و آمادگی پیدا می کند تا مطلب را بهتر و راحت تر بپذیرد.

2. در حاشیه و کنار قسمتهای مهم علامت گذاری نموده و نکات مهم را بین پرانتز یا گیومه قرار دهید،یااینکه عناوین اصلی را روی کاغذ بنویسید. از خط کشیدن زیر سطور پرهیز نمایید.

3. در هنگام مطالعه برای خودتان ،یادداشت برداری نمایید. توصیه می شود برای یادداشت برداری از فیش های تحقیق استفاده نمایید. مطالب را به زبان خود خلاصه نویسی کرده و آنها را برای خودتان بیان کنید.

4. به یاد داشته باشید که مطالب خوانده شده، برای آنکه خوب در حافظه جای بگیرند، نیاز به زمان دارند.

5. علت عمده فراموشی تداخل آموخته های قبلی است، به این صورت که اگر مطلبی را بخوانید و بلافاصله شروع به خواندن مطلب دیگری کنید، مطلب دوم در مطلب قبلی تداخل ایجاد خواهد کرد. در صورت امکان پس از یادگیری یک مطلب حتما استراحت کنید. بکار بردن آموخته ها در موقعیتهای مناسب، باعث می شود تا کمتر فراموش شوند.

6. هنگام مطالعه، سوالاتی را برای خود مطرح نموده و سعی کنید پاسخ آنها را در بین مطالب پیدا کنید، بهتر است این سوالات در جایی یادداشت شود.

7. آموخته های خود را بکار ببرید. کسانی که آموخته های خود را در موقعیتهای مختلف بکار می برند و از آنها استفاده می کنند کمتر به فراموشی گرفتار می شوند.

8. سعی کنید از نقشه ها،تصاویر و نمودارها حداکثر استفاده را ببرید و آنها را به دقت مطالعه کنید.

9. آرامش فکری داشته باشید و عوامل مزاحم را حذف نمایید، منظور این است که افکار بی‌فایده، کشمکشهای درونی با دیگران و نشخوارهای ذهنی آزاردهنده را به هنگام مطالعه کنار بگذارید.

روشهای مطالعه

خواندن بدون نوشتن

خواندن بدون نوشتن روش نادرست مطالعه است.مطالعه فرایندی فعال وپویا است وبرای نیل به این هدف باید از تمام حواس خود برای درک صحیح مطالعه استفاده کرد.باید با چشمان خود مطالب را خواند، باید در زمان مورد نیاز مطالب را بلند بلند ادا کرد و نکات مهم را یادداشت کرد تا هم با مطالب مورد مطالعه درگیر شده و حضوری فعال وهمه جانبه در یادگیری داشت و هم در هنگام مورد نیاز،خصوصاً قبل از امتحان ، بتوان از روی نوشته ها مرور کرد و خیلی سریع مطالب مهم را مجدداً به خاطر سپرد.

خط کشیدن زیر نکات مهم

این روش شاید نسبت به روش قبلی بهتر باشد ولی روش کاملی برای مطالعه نیست چرا که در این روش بعضی از افراد به جای آنکه تمرکز و توجه به روی یادگیری و  درک مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط کشیدن زیر نکات مهم می گردد. حداقل روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملاً درک کنند سپس زیر نکات مهم خط بکشند نه آنکه در کتاب به دنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن خط بکشند.

حاشیه نویسی

این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی باز هم روشی کامل برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی می تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیتی چندان برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.

خلاصه نویسی

در این روش شما مطالب را می خوانید و آنچه را که درک کرده اید به صورت خلاصه به روی دفتری یادداشت می کنید که این روش برای مطالعه مناسب است و از روشهای قبلی  بهتر می باشد چرا که در این روش ابتدا مطالب را درک کرده سپس آنها را یادداشت می کنید اما باز هم بهترین روش برای خواندن نیست.

کلید برداری

کلید برداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نکات مهم است.در این روش شما بعد از درک مطالب،به صورت کلیدی کوتاه ترین،راحت ترین، بهترین و پرمعنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده می شود.     

شیوه های صحیح مطالعه

شیوه صحیح مطالعه،چهار مزیت عمده زیر را به دنبال دارد:

زمان مطالعه را کاهش می دهد.

میزان یادگیری را افزایش می دهد.

مدت نگهداری مطالب در حافظه را طولانی تر می کند.

خاطر سپاری اطلاعات در حافظه را طولانی تر می کند.

برای داشتن مطالعه ای فعال و پویا نوشتن نکات مهم در حین خواندن ضروری است تا برای مرور مطالب ، دوباره مطالب را نخوانده و در زمانی کوتاه از روی یادداشت های خود مطالب را مرورکرد.

شرایط مطالعه

شرایط مطالعه ، مواردی هستند که با دانستن، به کارگیری و یا فراهم نمودن آنها، می توان مطالعه ای مفیدتر با بازدهی بالاتر داشت و در واقع این شرایط به ما می آموزد که قبل از شروع مطالعه چه اصولی را به کار گیریم، در حین مطالعه چه مواردی را فراهم سازیم، چگونه به اهداف مطالعاتی خود برسیم و با دانستن آنها  می توانیم با آگاهی بیشتری درس خواندن را آغاز کنیم و مطالعه ای فعال تر داشته باشیم:

آغاز درست: برای موفقیت در مطالعه، باید درست آغاز کنیم.

برنامه ریزی: یکی از عوامل اصلی موفقیت ،داشتن برنامه ای منظم است.

نظم وترتیب: اساس هر سازمانی به نظم آن بستگی دارد.

حفظ آرامش: آرامش ضمیر ناخوداگاه را پویا و فعال می کند.

سلامتی و تندرستی: عقل سالم در بدن سالم است.

تغذیه مناسب: تغذیه صحیح نقش مناسبی در سلامتی دارد.

خواب کافی: خواب فراگیری و حافظه را تقویت می کند.

درک مطلب: درک مطلب آنچه در حافظه بلند مدت تقویت می شود.

تاثیرات مطالعه

مطابق تحقیقات و بررسی ها پنج تأثیر عمده از مطالعه بدست آمده است که عبارتند از:

عامل وسیله ساز

یعنی آشنایی و شناخت کاملی از مشکلات واقعی و داشتن صلاحیت کامل برای روبرو شدن با مشکلات.

تأثیر در شخصیت و ایجاد شخصیت جدید

تأثیر در بحث و استدلال

تأثیردر آسودگی خاطر

یعنی رهایی از افکار و عقاید بخصوص از طریق مطالعه منابعی که آن طرز فکرها و عقاید قبلی را تعدیل یا تغییر داده انسان را به آرامش خاطر می رساند.

تأثیر در زیبایی

یعنی کسب تجارب زیبایی شناسی از طریق ادبیات،هنر و… که تأثیرات مطالعه در زیبایی را در موارد زیر می باشد:

افزایش میزان درک و فهم از طریق کشف معانی عمیق یک نوشته.

بالا بردن سطح آگاهی نسبت به اهداف زندگی و فلسفه و حاکم بر آن، از طریق شریک شدن در احساسات و تجربیات و طرز فکر دیگران.

بهره گیری بیشتر از استعدادهای شخصی از طریق برانگیختن افکار،ادراکات و احساسات و…می باشد.

مطالعه و کتاب خوانی

کودکان و نوجوانان برای آمادگی جهت زندگی آینده به علم و آگاهی در زمینه های گوناگون نیاز دارند و مطالعه کتاب این امکان را به آنان میدهد که سیاهی جهل و نادانی را ازخود دور کنند و به سوی و خوشبختی قدم بردارند. آنان در هر زمینه ای که نیاز به اطلاعات داشته باشند می توانند از کتاب بهره گیرند و هر چه بیشتر مطالعه کنند نیر از آگاهی زیادتری برخوردارمی شوند و در زندگی آینده شان تأثیرات مثبت و مؤثری می گذارد که بشرح زیر است.

مطالعه راهی برای پیشرفت تحصیلی کودکان است.

مطالعه زمینه ای برای تفکر وپرورش خلاقیت کودکان است .

مطالعه پیوند اندیشه خواننده با نویسنده و همچنین پیوند با علم اندیشمندان و خردمندان است.

مطالعه زمینه ای برای پند آموزی از تجارت دیگران است .

مطالعه راهی برای آموزش غیر مستقیم راه و رسم زندگی به مخاطبان است .

مطالعه راهی برای غنی سازی اوقات فراغت است .

یکی از عوامل مهم در سرعت بخشیدن به خواندن و مطالعه کودکان تلویزیون است . بچه هایی که از کودکی تلویزیون تماشا می کنند به وسیله آن حرفهای بزرگسالان را می شنوند و بیشتر وقت ها برنامه های بررگسالان را می بینند و چون بچه ها در سن قبل ازمدرسه تلویزیون تماشا می کنند این خود دلیلی برای خوانندن کلماتی است که روی صفحه تلویزیون می بینند.

فعالیتهای آموزشگاه ها در جهت ترویج مطالعه وکتابخوانی

ایجاد فروشگاه کتاب مدرسه

شرکتهای تعاونی مدارس محل مناسبی برای فروش کتاب هستند .اگر هر آموزشگاهی بتواند کتابهای مناسب وارزان قیمت همراه با تخفیف مناسب در اختیاردانش آموزان قراردهد می تواند میزان علاقه مندی دانش آموزان به مطالعه وکتابخوانی را افزایش دهد.

معرفی کتاب

معرفی کتاب به عنوان یک کار انگیزشی برای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی مؤثر است . خلاصه کردن کتاب و معرفی آن در تابلو اعلانات تأثیر زیادی در تشویق دانش آموزان به مطالعه دارد.همچنین خواندن،خلاصه کتاب وذکر مشخصات آن در مراسم صبگاهی مدرسه هم می تواندانگیزه مطالعه را در دانش آموزان به وجود آورد .

استفاده مطلوب از جلسات اولیاء و مربیان و آموزش خانواده 

باید به والدین آموزش داده شود که خواندن در دنیای امروز یک نیاز اساسی وبخشی از زندگی است وبه عنوان الگوی ترتیبی  فرزندان خود نقش مهمی درتشویق وترغیب آنها به مطالعه دارد. حتی مجموعه ای ازکتابهای مفید وساده به والدین معرفی کرد تا آنان نسبت به تهیه این کتابها اقدام کنند. اگر مدرسه دارای فضای مناسبی به عنوان کتابخانه است جلسه آموزش خانواده رادر آنجا برگزار کرد و یا طوری برنامه ریزی کنیم که اولیاء از کتابخانه بازدید کنند و در جریان فعالیتهای آن قرارگیرد. ازجمله راهکارهای جانبی دیگر می توان تیتروا اشاره داشت به معرفی اعضاء فعال کتابخانه های کلاس ومدرسه ،برگزاری مسابقه کتابخوانی ، برگزاری مسابقه های حضوری پرسش وپاسخ ،مطالعه را به عنوان بخشی ازتکلیف شب منظور کنیم ،ازساعت درس انشاء استفاده کنیم ، روشهای صحیح مطالعه وتندخوانی را به بچه ها آموزش دهیم ، به مجله ها وروزنامه های ویژه کودکان ونوجوانان اهمیت دهیم ،تهیه نشریه های دیواری را جزء فعالیت های گروهی  دانش آموزان قرار دهیم ، برگزاری جلسه هایی به همراه  دانش آموزان برای نقد وبرسی کتابها.

راه کارهای ایجاد افزایش انگیزه مطالعاتی در کودکان

زماني خواندن يك كتاب براي كودك خوشايند و لذتبخش است كه موجودات خيالي داستان به پرواز در آيند، قطارها به صورت واقعي حركت كنند و صدا بدهند و خرگوش ها در زير نورماه به خواب بروند.هنگاميكه براي كودك خود كتاب مي خوانيد فرصت پيدا مي كنيد تا با صداهاي موجودات و شخصيت هاي داستاني سخن بگوييد، تخيلي رفتار كنيد و حتي مانند يك كودك باشيد.به عبارت ديگر از شخصيت واقعي خود خارج شده و مانند شخصيت هاي داستاني رفتار كنيد. شما تصميم مي گيريد كه چقدر هيجان زده باشيد، شادي كنيد، يا غمگين و حتي عصباني شويد.چقدر بايد روي يك شخصيت تأكيد كنيد و چه اندازه لازم است كه بر هيجان قصه بيفزاييد، به اين ترتيب نتيجه كار منحصر به فرد خواهد بود.

كودك در سنين شيرخوارگي كه دركي از معاني واژه ها ندارد و تفاوت ظريف موجود بين آنها را نمي فهمد، از شنيدن صداهاي متنوع شما و ديدن احساسات و عواطف شما لذت مي برد . اداي عبارت هاي داستان توسط شما حاوي علايم و نشانه هاي محرمانه است كه فقط شما و فرزندتان مفهوم آنها را درك مي كنيد. چگونه براي فرزند خود كتاب مي خوانيد؟ با صداي آهسته، با لحني گرم و دلنشين، با شور و حرارت يا ...؟ به هر شيوه اي  كه براي كودك خود كتاب بخوانيد، مي توانيد بيش از پيش به او نزديك شده و از كنار يكديگر بودن لذت ببريد. وقتي كه كودك از سنين پايين با كتابخواني آشنا شود، همراهي شما به او كمك مي كند كه به تدريج مهارت هاي فردي خود را گسترش داده و تكامل بخشد. ارزشمندترين دستاورد نيز علاقه مند شدن به كتاب است. در زیر ایده هایی برای تشویق کودکان به مطالعه اشاره می کنیم:

برای بچه ها کتاب بخرید و آن را در دسترس آنها قرار دهید

بچه هایی که کتابخوان می شوند، معمولاً به خانواده هایی تعلق دارند که کتاب و سایر ابزار مطالعه در خانه مهیا است.

خودتان هم مطالعه کنید

یکی از بهترین راه ها برای تشویق کردن بچه ها به مطالعه این است که خودتان الگوی آنها باشید.اگر بچه ها ببینند که خودتان هم کتاب می خوانید و از مطالعه لذت می  برید، احتمال اینکه آنها هم چنین عادتی پیدا کنند و این فعالیت ها را پیش بگیرند بیشتر است.

تلویزیون را خاموش کنید و کمی خانه را آرام کنید

خاموش بودن تلویزیون باعث می شود بچه ها به دنبال سرگرمی دیگری برای خود باشند. تماشای بیش از اندازه تلویزیون برای بجه ها مضر است، به ویژه اگر بخواهید آنها را به مطالعه تشویق کنید.

بچه ها را به کتابخانه و کتابفروشی ببرید

این کار را به طور هفتگی یا ماهانه انجام دهید تا بتوانند کتاب های مورد علاقه خود را انتخاب کنند.

کتاب های مصور و جملات را دست کم نگیرید

آنها منابع بسیار خوبی برای تشویق کودک به مطالعه هستند و برای آموزش خواندن به کودک بسیار مفیدند. یک راه دیگر برای تشویق بچه ها به مطالعه استفاده از کتاب هایی است که روی CD ضبط شده اند.

استفاده از انگیزه های خارجی برای تشویق کودک به درس و مطالعه

تشویق باید برای کودک جذاب باشد، تا بتواند انگیزه کودک را بالا ببرد.

تشویق کودک نباید مستلزم صرف وقت و هزینه زیاد باشد، وگرنه بجای اینکه وسیله باشد هدف می شود.

تشویق باید به طور مستمر باشد زیرا معمولاً با یکی دو بار ارائه تشویق نتیجه ای حاصل نمی شود.

راه های مؤثر در تشویق کودکان و نوجوانان

بازدید از کتابخانه های سیار، کتابخانه مرجع،انتشارات و…

معرفی نویسندگان و شاعران کودک و نوجوان و دعوت ازآنها جهت پاسخ به سؤالات.

تشویق و ترغیب آنها به خرید کتاب های مورد علاقه و تشویق و راه اندازی کتابخانه در منزل.

تشویق و اهداء لوح به کودکان کتابخوان.

خلاصه نویسی کتاب ها توسط کودکان.

تهیه کارت های هفتگی و نوشتن میزان مطالعه و عضویت در کتابخانه ها.

از دیگر نکات قابل توجه در تشویق کودکان به مطالعه می توان به فراهم کردن زمینه ای مناسب برای خواندن کتابهای شعر و داستان توسط گروه نوجوان برای گروه سنی کودک اشاره کرد.کتاب معلمی است که بدون عصا و تازیانه ما را تربیت می کند.

تشویق کودکان به تحصیل و مطالعه

نگران وضعیت روحی فرزندان بودن، برای والدین امری طبیعی است.هر پدر و مادری دوست دارد کودکش در امر تحصیل موفق باشد زیرا آن را نشانه ای از رشد و پیشرفت کودک خود می داند. برخی از این پیامدها به شرح زیر است :

عزت نفس و حرمت خود او را بالا می برد زیرا کودک احساس می کند فردی ارزشمند وموفق است.

اعتماد به نفس ما را افزایش می دهد زیرا با مشاهده توانایی تحصیلی خود،این احساس در او ایجاد می شود که  برای انجام هر کاری از این قبیل ، آمادگی دارد و هیچ چیز نمی تواند مانع پیشرفت او شود.

مسئولیت پذیری را در کودکان افزایش می دهد. وقتی کودکی به تحصیل و مطالعه و آماده کردن تکالیف درسی توجه داشته باشد،به این خاطر است که در خود نسبت به مدرسه و درس ،احساس مسئولیت می کند. همین احساس به او زندگی می بخشد و ارزش وجودی او را نزد خودش بالا می برد.

راهکارهای اصلاحی

کودکان گاهی بی دلیل،در انجام تکالیف درسی شان اهمال می کنند و از انجام آن سرباز می زنند.

مرحله اول: باید مواظب باشید هیچ گاه به بجه ها برچسب منفی نزنید.

تو هیچ وقت نمی توانی تکالیفت را درست انجام دهی.

چرا نمی توانی مثل خواهرت یا برادرت یا دوستت یا… باشی.

مشقی که نوشته ای، چرا اینقدر بدخط است؟

مرحله دوم: اگر تشویق و تحسین شما تأثیر نگذاشت باز هم فرزندتان کم کاری کرد، باید رفتارهای قاطعانه داشته باشید. یعنی بدون اینکه کمترین ضعفی از خود نشان دهید،از خواسته خود ذره ای چشم پوشی نکنید و بلکه درصدد وادار کردن کودک به درس شوید. رفتارهایی از قبیل التماس کردن به کودک، مبهم سخن گفتن، تحقیر کردن و مانند آن از جمله رفتارهای نادرستی است که روی بچه تأثیر منفی می گذارد.

عوامل ایجاد علاقه مندی کودکان به مطالعه

از جمله عواملی که در ایجاد علاقه به مطالعه در کودکان مؤثرند استفاده از ادبیات خاص کودکان است. ادبیاتی که بتواند جذاب و پویا باشد و کودک را به مطالعه جذب کند یکی از عوامل موفق در بالا بردن روحیه کتابخوانی در کودکان است. همچنان که در فرهنگنامه کودکان آمده است: ادبیات کودکان نوشته ها و سرودهایی هستند که ارزش ادبی یا هنری دارند و شامل بخشی از فرهنگ شفاهی عامه مانند لالایی ها، قصه ها ،داستانها، نمایشنامه ها، شعر ها و همچنین نوشته های غیر داستانی در زمینه دین، دانش اجتماعی، علم و کاربردهای آن، هنر وسرگرمی که هدف آن آموزش مستقیم نباشد، می شود.

ویژگی های برجسته ادبیات کودکان

به رشد شخصیت خواننده کمک می کند و به این نکته توجه دارد که دوران کودکی و نوجوانی مهم ترین دوران شکل گرفتن و پرورش احساس و اندیشه است .

ادبیات کودکان با درک و فهم، زبان وبیان و تخیل و تجربه های کودکان متناسب است.

تصور در ادبیات کودکان اهمیت بالایی دارد و همیشه بخشی ازپیام توسط تصاویر منتقل می شود.

مطالعه و کتابخوانی باعث بالا بردن اطلاعات عمومی کودک و درک بهتر آنها از کتب درسی می شد. کاربرد واژگان و معانی خاص آنها در جملات گوناگون باعث می شود تاکودک از کاربرد بودن واژه ها رها شده و بتواند مفاهیم گوناگون را بهتر درک کند. تصویر سازی در ذهن کودکان ماندگاری بیشتری دارد و به همین دلیل سعی می شود تا بخش عمده فضای کودکان به تصاویر اختصاص یابد.

کتابخانه های کودکان

هدف اصلی از ایجاد کتابخانه های کودکان پاسخگویی به نیازهای کودکان و دسترسی به منابع ومواد خواندنی است. کتابخانه های کودکان محلی مناسب برای پاسخگویی به پرسشهای موجود در ذهن کودکان است .کتابخانه کودکان با تهیه مواد و تجهیزات آموزشی مورد نیاز کودکان می تواند محلی برای انتقال آموزشهای مورد نیاز به کودکان و علاقه مند کردن آنها به مطالعه و کتابخوانی باشد.آنچه به عنوان وظیفه کتابدار در کتابخانه کودکان بیشتر از سایر وظایف باید مد نظرقرار گیرد مرجع دانست که نیاز هایی را بررسی می کند و خود منبع مناسب را پیشنهاد می دهد و چنانچه این پیشهاد به جا ومناسب باشد در حرکت رو به جلوی کودک برای خواندن وارتباط بیشتر او باید مؤثر و کارآمند باشد. تقابل کتابدار کتابخانه کودکان باید فردی صبور و علاقه مند با بر قراری ارتباط با کودکان بتواند بیشترین تأثیر را در روند علاقه مند کردن آنها بجا بگذارد. آنچه در تهیه منابع کتابخانه کودکان بیشتر باید مورد توجه باشد، استفاده از وسایل کمک آموزشی از قبیل آموزشی و کتب تصویری است زیرا همانطور که تحقیقات نشان داده اند تقریبأ ۷۵% یادگیری از طریق حس بینایی کسب می شود.

انتخاب كتاب بــــراي كـــــودكان

به دنبال كتاب هايي بگرديد كه داستان هاي خوب و متنوعي دارند، كتاب ها ي مصور و كتاب هايي كه شما نيز از مطالعه آنها لذت مي بريد و كتاب هايي كه با خلق و خوي كودك شما سازگار است. براي انتخاب كتاب مرحله زندگي كودك خود را در نظر بگيريد، و ببينيد در چه دوره تكاملي قراردارد.نخستين دوره كودكي ، دوره اي است كه بچه ها مهارت هاي سرگرم كننده متعددي را فرا مي گيرند و با شرايط تازه اي روبه رو مي شوند. براي كودكان مختلف و مناسبت هاي گوناگون، كتاب هاي متنوعي موجود است، تقريباً درباره هر موضوعي كتاب وجود دارد. به دنيا آمدن فرزند دوم، نگهداري از كودك، دوست يابي، دوستان واقعي و غيرواقعي، به مدرسه رفتن، اخلاقهاي خوب، اخلاقهاي بد، عواطف و احساسات، همكاري كردن، به دكتر رفتن، به دندانپزشكي رفتن، تنها بودن با خواهر يا برادر خود، خوابيدن و حتي مــــراسم مذهبي. آيا تا به حال پس از خواندن عبارتي از يك كتاب به فكر نيفتاده ايد كه اين موضوع همان چيزي است كه مي خواهم با كودكم در ميان بگذارم؟ خواندن كتاب كودكان ، به والدين كمك مي كند تا بتوانند آنچه در ذهن خود دارند، بيان كنند. چيزهايي كه گاه والدين نمي توانند براي اداي آن واژه اي بيابند. بنابراین كتابـــــــــي را براي فــــرزند خود انتخاب كنيد كـــه:

هر دو از خواندن آن لذت مي بريد و به موضوع آن علاقه منديد.

با خواندن آن،كودك دانستنيهايي درباره جهان پيرامون خود مي آموزد.

به شما كمك مي كند كه آنچه درذهن خود داريد، بيان كنيد.

به كودك كمك مي كند تا احساس خوب و مثبتي از خود داشته باشد و به قابليت هاي تازه خود پي ببرد.

به كودك كمك كند كه بداند در دنياي اطراف او كودكان ديگري هم هستند كه شرايط  و احساسات مشابهي با او دارند.

به كودك كمك كند تا مفاهيم و معاني ارزشها، سنتها، خانواده، جامعه را درك كند.

كتاب خوانی برای كودكان در سنين شيرخوارگي

كودك از بدو تولد از شنيدن صداي كتاب خواندن شما لذت مي برد، براي او شنيدن صداي گرم و دلنشين شما لذتبخش ترين چيز در دنياست. تا زماني كه كودك با حوصله به سخنان شما گوش مي دهد كتابخواني را ادامه دهيد. 

قبل از خواب هنگامي كه كودك با شيئي بازي ميكند و آن را روي زمين مي غلتاند زمان مناسبي براي گوش كردن به كتاب خواني شماست.

به كودك امكان آشنا شدن با كتاب به شيوه خودش  را بدهيد. در اين سن،كودك دوست دارد اشياء را بـِجَود،پاره كند،روي آنها بنشيند يا بايستد. بنابراين از كتابهاي نرم ، پارچه اي و مقاوم استفاده كنيد.

كتاب هايي كه در هر صفحه، يك تصوير كامل و مشخص دارند.

كتاب هايي كه داستان بسيار كوتاه و درباره موضوع هايي آشنا و مملوس با زندگي كودك دارند.

مناسب تـــــرين كتاب ها بــــراي كــــودكان در دوره نـــــوپايي

داستان هاي كوتاه در باره موضوع هاي مختلف و متنوع .

كتابهاي كارتي که هرصفحه از كتاب يك كارت جداگانه است و داستان هايي كه از زندگي روزمره كودك سرچشمه گرفته اند.

كتاب هايي كه اشعار موزون دارند و بچه ها مي توانند آنها را تكراركنند.

كتاب هايي كه مضمون واحدي دارند. به طور مثال درباره شكل هاي هندسي، رنگ ها يا حروف الفبا نوشته شده اند.

كتاب هاي مورد علاقه كودكان پيش دبستاني كدامند؟

كتاب هايي كه داستان بلند و كمي پيچيده تر دارند.

كتاب هايي كه اشعار موزوني دارند و درباره زندگي روزمره كودكان نوشته شده اند و براي گسترش دنياي آنها و افزايش دانسته هايشان سودمندند.

لطيفه، قصه هاي بلند، قصه هاي محلي و سنتي كه ترسناك نباشند.

نتیجه گیری

آدمی در دوران کودکی به علت عدم داشتن شناخت کافی از جهان پیرامون، بیشتر تحت تأثیر شرایط محیط اطرافش قرار می گیرد. لیکن باید عوامل تأثیر گذار در عرصه علاقه مندی به مطالعه و کتابخوانی را شناخت. با این توصیف می توان به اهمیت نقش خانواده و محیط های یادگیری چون مدارس در شکل گیری شخصیت کودک اشاره کرد. پرواضح است که سیستم آموزشی نقش بسزایی در رشد کودک در عرصه کتاب و کتابخوانی دارد. تا آنجا که می تواند آنچه فرد در خانواده تحت تأثیر اعضای آن یاد گرفته، به کلی تغییر دهد یا اصلاح کند. ناگفته نماند که یکی از تأثیرات بسیار مهم مطالعه و کتابخوانی بالا رفتن اطلاعات عمومی کودک و درک بهتر آنها از کتب درسی می شود. اگر جامعه بتواند خوانندگانی فعال تربیت کند تکامل در کلیه زمینه های علمی و آموزش مشهود می گردد لیکن در نظام آموزشی باید به کیفیت منابع کتابخانه ها و ایجاد رابطه بین این عوامل  و کودکان پرداخت تا با بهره گیری از امر مطالعه  و اطلاعات عمومی افراد بتوان در عرصه های مختلف علمی و هنری خوش درخشید. در پايان ذكـــــر اين نكته ضـــــروري است که هيچگاه بيش از حد به مطالعه كتاب اصرار نكنيد. چون اين امر نتيجه معكوس دارد و كودك را از كتاب گريزان مي سازد.

هرگز فراموش نکنید

کودکان وقتی با سرزنش و انتقاد زندگی می کنند می آموزند بی اعتماد به خود باشند. وقتی با خشونت زندگی می کنند می آموزند که جنگجو باشند. وقتی با ترس زندگی می کنند می آموزند که بُزدل باشند. وقتی با ترحم زندگی می کنند می آموزند که به خود احساس ترحم داشته باشند. وقتی با تمسخر زندگی می کنند می آموزند که خجالتی باشند. وقتی با حسادت زندگی می کنند می آموزند که در خود احساس گناه داشته باشند. اما اگر با شکیبایی زندگی کنند بردباری را می آموزند. اگر با تشویق زندگی کنند اعتماد و اطمینان را می آموزند. اگر با پاداش زندگی کنند با استعداد بودن و پذیرندگی را می آموزند. اگر با تصدیق شدن زندگی کنند عشق را می آموزند. اگر با توافق زندگی کنند دوست داشتن خود را می آموزند. اگر با تایید زندگی کنند با هدف زندگی کردن را می آموزند. اگر با صداقت زندگی کنند حقیقت را می آموزند. اگر با انصاف زندگی کنند دفاع از حقوق را می آموزند. اگر با اطمینان زندگی کنند اعتماد به خود و اعتماد به دیگران را می آموزند. اگر با دوستی و محبت زندگی کنند زندگی در دنیای امن را می آموزند.

• قبلی
• بعدی