اینترنت
اینترنت و نقش آن در یادگیری و شخصیت کودکان و نوجوانان
جهان، درهزاره سوم میلادی تحت تاثیر ارتباطات رایانه ای ، چهره جدیدی به خود گرفته است. جامعه شبکه ای باعث شده است تا جامعیت، پیچیدگی و شبکه سازی تکنولوژیکی به عرصه های زندگی آموزشی نفوذ کند. انقلاب تکنولوژیکی اطلاعات و ارتباطات، باعث شکوفایی جنبش های آموزشی، اقتصادی و فرهنگی شده و دنیایی جدید را در قالب اینترنت در برابر چشم ها به تصویر کشید. این فناوری انفجار اطلاعات که شاید مهمترین پدیده قرن بیستم باشد، جهان را به یک دهکده جهانی تبدیل کرد که قادر است اطلاعات در سریع ترین زمان ممکن به دورترین نقاط جهان منتقل کند وهمه جهان را به نوعی به خود وابسته کرده است.
واژه اینترنت، به عنوان علامت اختصاری International Networking به معنی شبکه فوق العاده گسترده جهانی یا شبکه ارتباطات جهانی متشکل از هزاران رایانه است که از طریق تلفن و کابل و یا ماهواره به یکدیگر ارتباط پیدا کرده اند ؛ این رایانه ها با زبانی یکسان و تحت پروتکل اینترنت با یکدیگر سخن می گویند.
اینترنت در سال 1968 میلادی در وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) پایه گذاری شد و در سال 1982 اولین تعریف از «اینترنت» به عنوان مجموعه ای به هم پیوسته از شبکه ها مطرح شد. امروزه اینترنت به یک شبکه ارتباطی مملو از اطلاعات و قابلیت های ارتباطی و در دسترس همه افراد جهان بدون توجه به حرفه ، علاقه و تجربه تبدیل شده و استفاده از آن به طور فزاینده ای در دنیای امروز معمول شده است به گونه ای که در حال حاضربه صورت جزء لاینفک زندگی افراد و یکی از الزامات حیاتی تمام جوامع ، حتی کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه درآمده است که تنها کافیست فقدان آنرا در قالب سیستمهای الکترونیکی بانکها تصور کنید تا ببینید اخلال یکروزه در آن ، چه فاجعه ای را رقم خواهد زد.
شناخت واقعی و عملی نیازهای نسل جوان امروز مستلزم بررسی ابعاد مختلف عوامل تاثیر گذار و اثر پذیری از فناور ی نوین ارتباطی در آموزش و یادگیری است. اینترنت نه تنها میزان و سطح اطلاعات نسل جوان را افزایش داده بلکه بر تمایلات و گرایشات او نیز تاثیر گذاشته اند. مهمترین خصوصیت اینترنت آزادی انتشار اطلاعات است و این در تناقض با سیاست محدود سازی قرار دارد. اینترنت محدود و سانسور نمی شود چون تکنیکهای خنثی سازی محدودیتها را نیز در خود دارد. اینترنت موجی است که آغاز شده و تنها می توان بر آن سوار شد و موج سواری کرد. ایستادن در مقابل این موج سهمگین مساوی تحمل هزینه های فراوان است. اینترنت برای نسل جوان وسیله ای برای انتقال دانش فنی و فناوری نیز هست. با بهره گیری از امکانات اینترنت می توان فاصله و شکاف علمی و اقتصادی با کشورهای توسعه یافته را تا حد زیادی پر کرد. اینترنت مروج دمکراسی است و با خود الگوی نوین زندگی مدرن را به ارمغان می آورد. از اینرو کاربر اینترنت هم دارای سطح تحصیلی بالاتری نسبت به سایر همسالان خود است وهم بر اثر استفاده از این رسانه به سطح بالاتری از دانش و اطلاعات ارتقا می یابد. اینترنت حتی منجر به ایجاد یک طبقه نخبه در جامعه شده که با جهان خارج به خوبی آشنایی دارد. نه می شود به او دروغ گفت ، نه میشود به او عقیده ای را تحمیل کرد. جوان امروز تنها بافشار دادن چند دکمه و کلید می تواند مستقیما با وقایع آنسوی مرزهای جغرافیایی اش تماس بگیرد ، نظر بدهد ، مشارکت کند ، اعتراض کند ، رشد نماید ، پیام بدهد و پیام بگیرد. نگاه او به رسانه ها ، به والدین ، به مدرسه و دانشگاه ، به گروه دوستان ، به مسئولان ، به سیاست ، به ایدئولوژی و به رفتارهای اجتماعی ، تفاوتهای آشکاری پیدا کرده است. ورود اینترنت و رایانه به زندگی نسل امروز حتی بر ساختارهای سیاسی و اجتماعی کشور نیز تاثیر گذاشته است و برخی از این ساختارها سعی کرده اند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند. این نسل ، نسلی است که رای می دهد یا حتی اگر لازم بداند رای نمی دهد و با این رفتار خود سرنوشت سیاستمداران و احزاب و نهادهای سیاسی را تعیین می کند پس باید به خواسته ها و آرمانها و تمایلات او توجه کرد.
با توجه به جوانی جمعيت و تعداد زياد جوانان تحصيلکرده که با اينترنت آشنايی دارند و توجه به این نکته که امروزه بسياری از خانواده ها فراگيری زبان انگليسی که کليد راه يابی جامع تر به اينترنت است را برای فرزندان خود به عنوان يک اصل گريزناپذير درنظر می گيرند ، میتوان نتیجه گرفت که ضريب نفوذ اطلاع رسانی اينترنتی درجوانان و نوجوانان بسيار بالاست و به سرعت نيز در حال افزايش است که در نتیجه نحوه استفاده کودکان و نوجوانان از اینترنت به یکی از حساسیتها و نگرانیهای مشترک والدین در همه جوامع تبدیل شده است. والدین به شدت مایلند برای مصون نگاه داشتن کودکان از آسیبهای اجتماعی در شبکه جهانی اینترنت و منع دسترسی به سايت های مستهجن، خشونت بار، نمايش دهنده مواد مخدر و تبليغ کننده مشروبات الکلی ، محتويات اينترنت را بررسی و به دلخواه خود، دسترسی کودکان به سايت ها را کنترل کنند.
رشد چشمگیر فناوری گوناگون در چند دهه اخیر و بویژه رشد انفجار گونه فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی، باعث ایجاد موجی شده است که برای عقب نماندن از آن، انسان باید هر روز توانایی جدیدی بیاموزد و معمولا برای جا نماندن از سیل ایجاد شده فرصتی برای فکر کردن درباره تاثیرات این فناوری ها باقی نمی ماند و به همین دلیل، چنین بررسی هایی از سوی دانشمندان و جامعه شناسان بنیادی و ضروری ارزیابی می شود، چرا که می تواند در تصمیم گیری های اساسی آموزشی و پرورشی افراد موثر باشد. محققان معتقدند زمانی که نمی توان از آثار برخورد فناوری های نو در امان بود، بهتر آن است دقیقا نتیجه مواجهه با آنها را بدانیم و بیاموزیم چگونه باید آنها را به خدمت خود درآوریم. درست است که استفاده از اینترنت حتی می تواند آثار و پیامدهای منفی بر رفتارهای جوانان و نوجوانان داشته باشد اما در اینجا نکته مهم ، یافتن نقاط ضعف فناوری های نو نیست بلکه یافتن نقاط قوت و موثر این فناوری هاست. اینترنت می تواند به عنوان ابزاری برای بهبود شرایط آموزشی افراد به کار گرفته شوند، اما این فناوری نیز همانند بسیاری از فناوری های دیگر نیازمند انتخاب درست و عاقلانه است. هر فناوری نو همانند چاقویی دولبه عمل می کند. از یک سو می توان با آن دست به جنایت زد و از سوی دیگر، می توان همانند جراحی خیره به مداوای بیماران پرداخت. این که کدام گزینه انتخاب شود، بستگی کامل به میزان آگاهی افراد دارد.
يكي از جنبه هاي مثبت اينترنت ، خصيصه مثبتي به نام ورود بي هويت در آن است که مجالي است براي بروز و ظهور نوجوانان در صحنه اينترنت که براي ايفاي هر نقشي، فرصت پيدا مي كنند. اينترنت یک فضاي آزاد گلخانه اي را ايجاد مي كنند كه معلمان و مراجع قدرت به آن دسترسي ندارند و بر آن تاثير نمي گذارند. امكان خصوصي بودن امور نكته اي است كه كاربران جوان اينترنت بر آن تاكيد دارند و از سوال بزرگسالان درمورد نحوه استفاده از اينترنت آشفته مي شوند. اينترنت به نظر اين جوانان، جانشين فضاي عمومي مي شود. در اين شكل جوانان تجربه هاي بيشتر مي يابند. و درباره كنترل و كاربرد اين رسانه جديد داراي اطلاعات مي شوند. اين فضاي جديد كه عمدتا توسط كاربران ساخته مي شود احساس مشاركت بيشتري به نوجوانان مي دهد واز آنجا که نوجوانان در دوره بلوغ ، هويت شخصي خود را از طريق كشف و جستجو بنا مي كنند و در این مرحله بحراني ، نوجوانان بدنبال كشف ارزش ها و دروني كردن آن مي باشد ، اينترنت با حجم نامحدود اطلاعات و ابزارهاي سريع ارتباطي، نوجوانان را با ابزارهاي ديگر ايجاد هويت از طريق جست و جو روبرو مي كند. در عین حال بايد توجه داشت که بسياري ازتعاملات موجود دراينترنت ، الزاما سالم و مستلزم ارتباط انساني نيست.
تجهیز دانش آموزان ونوجوانان در برابر اینترنت
رشد چشمگیر استفاده از اینترنت غیر قابل کتمان است که باعث شده است رشد گسترده اینترنت و تفاوت در جنبه های گوناگون اینترنت در بین گروه های جمعیت شناختی، موضوع قابل توجه تحقیق پژوهشگران نظیر اعتیاد اینترنتی، وابستگی اینترنت، اعتیاد تکنولوژیکی، کاربرد مشکل ساز اینترنت، آسیب شناسی کاربرد اینترنت، اختلال اعتیاد اینترنت شود و مطالعات گسترده ای در این زمینه انجام شود. از طرفی علیرغم امتیازات مثبت اینترنت از قبیل جنبه های آموزشی ، ارایه خدمات ارتباطی و... ، جنبه های منفی بسیاری نیز وجود دارد. دانش آموزان ممکن است در معرض مطالب و تصاویر خشن و غیرمجاز موجود در پایگاه های اینترنتی قرار گیرند. دسترسی به چنین مطالبی ممکن است کاملاً تصادفی یا عمدی باشد. هر دو طریق دستیابی مورد توجه متخصصان بوده است و کارشناسان نسبت به صدمات جبران ناپذیری که از طریق این گونه برنامه ها به کودکان و نوجوانان می رسد به ویژه ایجاد مسایلی مانند انحراف جنسی، خشونت، اعتیاد، رفتارهای ضداجتماعی، سست شدن مبانی خانواده، اشاعه جرم وجنایت درطیف وسیع، مکررا هشدار داده اند که دانش آموزان بیش از دیگران در معرض آسیب های ناشی از کاربرد نادرست اینترنت قرار دارند.
