دندان درآوردن کودکان
کودکان با ورود به زندگی زوجهای جوان، آنرا از هر حیث سرشار از شادی و امید میکنند اما در کنار این همه خوشبختی ، چالشهای بزرگی را نیز به همراه دارد که هر کدام از این چالشها، در دوره ای خاص از زندگی کودک بروز میکند اما شايد نیش زدن دندانها، اولين مشکل جدي والدين باشد، چرا که نوزاد با تحولات رفتاري ـ جسمي چون تب، اسهال، آبريزش بيني و چشم، کج خلقي و... اين خبر را به والدينش مژده مي دهد. تشابه علايم سرماخوردگي با علايم روييدن دندان ها يکي ديگر از مشکلاتي است که والدين با آن روبه رو هستند و در بسياري موارد نيز زماني که والدين سرگرم درمان به اصطلاح سرماخوردگي نوزادشان هستند؛ به ناگاه مرواريد کوچکي را در دهان فرزندشان مي يابند و در این برهه از زمان ، اگر والدین علم و آگاهی کافی ، پیرامون علايم روييدن دندان در نوزادان و نحوه مراقبت از دندان هاي شيــــري نداشته باشند در انجام وظیفه خود ، دچار مشکل شده و بالطبع کودکان نیز در آینده از آسیب آن در امان نخواهند بود که در ادامه ، شما حدودا این علم و آگاهی را صاحب خواهید شد.
نيــــش زدن دنـــدان و مشکــــــلات آن
بعضي از نوزادان با دندان متولد مي شوند و در بعضي نيز اولين دندان شيري حدود ۶ ماهگي نيش زده و در گروهي ديگر، تا حدود يک سالگي دنداني ديده نمي شود؛ که اين تفاوت به مسايل مختلفي چون مسايل ژنتيکي، تغذيه مادر و... مرتبط است. گرچه همان طور که گفتيم، سن نيش زدن دندان متفاوت است، اما در اغلب نوزادان حداکثر تا سن دو تا دو و نيم سالگي، دندان هاي شيري کامل شده و با ورود به سن ۶ سالگي، اولين دندان دائمي، ظاهر مي شود.نيش زدن دندان با علايمي چون تب- خفيف يا شديد- بدخلقي، بي اشتهايي، گريه کردن؛ بي خوابي و بيدار شدن هاي مکرر همراه با گريه، آبريزش بيني و آب دهان، اسهال و حالت هايي شبيه به سرما خوردگي و... همراه است. اين علايم گاه چنان شبيه به سرما خوردگي است که والدين براي جلوگيري از شدت يافتن علايم، درمان دارويي را آغاز مي کنند. اما با توجه به تشابه علايم نيش زدن دندان و سرماخوردگي، لازم است تا پيش از هر اقدامي با پزشک مشورت کرد؛ چرا که مصرف بعضي از داروها، به رشد دندان ها آسيب جدي وارد مي کند. علاوه بر علايمي که برشمرديم، قرمز شدن و تورم لثه ها عاملي جهت کلافگي نوزاد و شدت گرفتن ناآرامي ها و گريه کودک است.يکي از علايمي که کودک به صورت ناخودآگاه از خود بروز مي دهد، جويدن انگشتان است که اين خود راهي براي آگاهي والدين از نيش زدن دندان هاي کودک است.
چگــــــونه نـــــــــوزاد را يــــــاري دهيـــــم؟
۱- تــــوجه کـــردن به نــــوزاد:
از آن جاييکه نيش زدن دندان با علايمي ويژه و شبيه به سرماخوردگي همراه بوده و نوعي بيماري محسوب ميشود، لازم است تا والدين توجه ويژه اي به تغذيه و استراحت نوزاد داشته باشند.
۲- استفـــاده از ژلهـــــــاي دندانــــــــي:
با مشورت پزشک مي توانيد از ژل هاي دنداني غيرشيرين (Suger-free) استفاده کنيد. اين ژل ها باعث بي حسي موضعي لثه ها و از بين رفتن حالت تورم، خارش و سوزش شده و تأثير به سزايي در تخفيف درد دارد. توجه کنيد اين ژل ها نبايد براي نوزادان پايين تر از ۴ ماه استفاده شوند.
۳- مصــــــــرف دارو :
اگرچه مصرف دارو چندان توصيه نمي شود- اشاره کرديم که بعضي از داروها به دندان آسيب وارد مي کنند- اما براي مصرف دارو حتماً بايد با پزشک مشورت کرد؛ اين نکته به ويژه درباره نوزاداني که زودتر از موعد مقرر دندان در مي آورند، مهم است.
۴- استفـــاده از حلقــــــه هاي دندانــــي:
حلقه هاي دنداني (Teething ring) يا لاستيک هاي دنداني، در اشکال مختلف ويژه نوزادان طراحي شده است تا با جويدن و دندان زدن نوزاد به اين حلقه ها، خارش و سوزش لثه ها تخفيف پيدا کند. براي انتخاب اين حلقه ها، اطمينان از کيفيت آنها بسيار مهم است؛ اين حلقه هاي لاستيکي بايد از جهت نوع مواد مصرفي و رنگ به کار رفته در رنگ آميزي آنها مطمئن باشند. استفاده از تکه هاي نان، هويج پوست کنده، سيب، کرفس و... نيز توصيه مي شود اما بايد توجه داشت تا تکه هاي جدا شده از اين خوراکي ها باعث خفگي نوزاد نشود.
مــــــراقبت از دندانهـــــا
دندان هاي شيري ۲۰ عدد- ۱۰ دندان در فک بالا و ۱۰ دندان در فک پايين- است. اين دندان ها اگر چه دايمي نبوده و حداکثر ۵ سال- فاصله بين يک تا ۶ سالگي- کارايي دارند، اما مراقبت از آنها ضروري است، چرا که پوسيدگي و شکستگي دندان ها نه تنها باعث اختلال در جويدن و هضم غذا مي شوند بلکه زمينه ساز خراب شدن دندان هاي دايمي نيز مي شود. اصولي ترين، مهم ترين و رايج ترين شيوه مراقبت از دندان ها مسواک زدن، حداقل ۲ بار در طول شبانه روز، يک بار صبح و يک بار پيش از خوابيدن است. هر چند کودکان از مسواک زدن سرباز مي زنند، اما والدين وظيفه دارند تا با نظارت دقيق و اتخاذ تدابيري مفيد، اين مشکل را برطرف کنند. بـــراي اين منظـــور :
۱- بــراي کــــودک، مسواک ويــــژه کودکان تهيه کنيد.
اين مسواک ها نه تنها از جهت اندازه، جنس و کيفيت مطابق با سن کودک طراحي شده اند بلکه باعث ترغيب کودک به مسواک زدن مي شوند.
۲- خميــــر دنــدان نيـــز بايد ويــــژه کـــــودک خــــــريداري شود.
چرا که خمير دندان کودکان از جهت طعم و بو متفاوت از خمير دندان بزرگسالان بوده و به جهت تفاوت در رنگ و عطر و طعم کودک را به مسواک زدن تشويق مي کند. در انتخاب نوع خمير دندان به ميزان «فلورايد» آن توجه کنيد.
۳- زمان مســـواک زدن فرزندتان را با مســـواک زدن خودتان تنظيم کنيد.
اين کار او را به مسواک زدن ترغيب مي کند.
۴- دندان هاي او را مسواک بزنيد.
تا پيش از زماني که کودک خود بتواند مسواک بزند، دندان هاي او را مسواک بزنيد.
۵- لثه هاي نوزاد را با پنبه آغشته به آب ولرم، شست وشو دهيد.
در نوزادان پس از نوشيدن شير، به ويژه پيش از درآمدن دندان ها، لثه هاي نوزاد را با پنبه آغشته به آب ولرم، شست وشو دهيد.
۶- به شيوه تغذيه کودک توجه کنيد.
مصرف شير پس از يک سالگي بايد با ليوان- نه با شيشه ـ صورت بگيرد چرا که مکيدن شير باعث بد فرم شدن دندان ها و متمايل شدن آنها به سمت جلو مي شود.
۷- به تغذيه کودک توجه داشته باشيد.
اگرچه نمي توان مصرف شيريني، شکلات، نوشيدني هاي شيرين و... را ممنوع کرد؛ اما مي توان با اتخاذ تدابيري از مضرات مصرف اين خوراکي ها کاست. مثلاً پس از خوردن شيريني، خوردن سيب يا هويج را در برنامه غذايي کودک قرار بدهيد تا با اين شيوه ذرات باقي مانده شيريني از سطح و بين دندان ها خارج شده و PH دهان نيز تغيير کند تا فعاليت باکتري هاي عامل پوسيدگي دندان متوقف و مختل شود.
۸- عادات تغذيه اي کودک را به سوي مصرف مواد غذايي بي ضرر، ميوه و سبزي و نوشيدني هاي بدون قند چون دوغ و... سوق دهيد.
اين مسأله نه تنها مانع از پوسيدگي دندان مي شود بلکه از ابتلاي کودک به اضافه وزن نيز جلوگيري مي کند.
و در پــــــــايـــــــان :
نوع و شيوه تغذيه کودک از دوران جنيني و سپس مراقبت هاي دوران کودکي و بزرگسالي از مهم ترين عوامل حفظ سلامت دندانها است.
هرگز فراموش نکنید
کودکان وقتی با سرزنش و انتقاد زندگی می کنند می آموزند بی اعتماد به خود باشند. وقتی با خشونت زندگی می کنند می آموزند که جنگجو باشند. وقتی با ترس زندگی می کنند می آموزند که بُزدل باشند. وقتی با ترحم زندگی می کنند می آموزند که به خود احساس ترحم داشته باشند. وقتی با تمسخر زندگی می کنند می آموزند که خجالتی باشند. وقتی با حسادت زندگی می کنند می آموزند که در خود احساس گناه داشته باشند. اما اگر با شکیبایی زندگی کنند بردباری را می آموزند. اگر با تشویق زندگی کنند اعتماد و اطمینان را می آموزند. اگر با پاداش زندگی کنند با استعداد بودن و پذیرندگی را می آموزند. اگر با تصدیق شدن زندگی کنند عشق را می آموزند. اگر با توافق زندگی کنند دوست داشتن خود را می آموزند. اگر با تایید زندگی کنند با هدف زندگی کردن را می آموزند. اگر با صداقت زندگی کنند حقیقت را می آموزند. اگر با انصاف زندگی کنند دفاع از حقوق را می آموزند. اگر با اطمینان زندگی کنند اعتماد به خود و اعتماد به دیگران را می آموزند. اگر با دوستی و محبت زندگی کنند زندگی در دنیای امن را می آموزند.
