سنگر به نوعی از استحکامات نظامی اطلاق می شود که از خاک و با جابجایی و چینش آن ساخته میشود و ساده ترین نوع آن، گودالی است که سربازان در مناطق جنگی برای حفظ خود، حفر میکنند. بزرگ ترین ویژگی سنگرها، محافظت نیروها و تجهیزات نظامی از دید دشمن و در امان ماندن آنان از گلولهها و تیر مستقیم دشمن و همچنین فراهم آوردن امکان تیراندازی یا دیدبانی برای نیروهای خودی است.
• حفظ جان افراد در برابر تیم های مستقیم و منحنی دشمن
• حفظ جنگ افزار و تجهیزات در برابر آتش دشمن
• افزایش روحیه و توان دفاعی در برابر دشمن
• امکان اجرای آتشهای موثر روی دشمن
• داشتن میدان دید و تیر مناسب در سمت و برد
• داشتن استتار، اختفا، پوشش
• داشتن ارتباط نظری با با سنگر های مجاور
• دور بودن از نقاطی که جلب توجه میکنند
• دارای وسایل ارتباطی مناسبی باشد
• دارای کانال های ارتباطی مناسبی باشد
• سنگر مصنوعی
• سنگر طبیعی
این نوع سنگر ها معمولا در عملیات ها و مناطقی که تازه آزاد شده اند، ساخته می شود و فرصت کافی برای احداث سنگر وجود ندارد.
این نوع سنگر ها معمولا در مواضع پدافندی و مواضعی که فرصت کافی برای احداث سنگر وجود دارد مورد استفاده قرار میگیرد.
این نوع سنگر معمولا در دشت ها و مناطقی که پستی و بلندی قابل توجه ای نداشته باشد و اغلب هنگام مقابله با نیروهای زره ای دشمن، مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع سنگر دارای 60 سانتی متر عرض و 120 سانتی متر طول است و ارتفاع آن از سطح زمین باید طوری باشد که سرباز قادر باشد درحال ایستاده تیر اندازی کند، دارای سکوی آتش باشد، دارای چاله نارنجک باشیب 40 درجه و عمق 40 سانتی متر باشد و کف سنگر نیز باید دارای شیب 10 درجه به سمت چاله نارنجک باشد.
به لحاظ داشتن آتش عقبه همیشه باید این مسئله مد نظر باشد که قسمت عقب سنگر از قسمت جلو کوتاهتر باشد و حداقل در فاصله 3متری هیچ مانعی نباشد
یک سنگر اجتماعی باید سرپوشیده باشد و ابعاد سنگر با توجه به تعداد افراد و موقعیت منطقه تعیین می گردد ورودی سنگر باید به گونه باشد که ترکش وارد آن نشود و تا جای ممکن مقداری از سنگر داخل زمین باشد و این نوع سنگ به دو نوع سنگ از پیش ساخته و احداث در محل تقسیم میشود
• سنگر مهمات باید حداکثر استحکام را داشته باشد
• حدالامکان از سنگرهای اجتماعی فاصله داشته باشد
• دارای کانال ارتباطی به سنگرهای دیگر باشد
• از لحاظ دید و تیر محدودیت نداشته باشد
• در زمان ساخت و استفاده از استتار قابل قبولی برخوردار باشد
• دارای کانال ارتباطی باشد
• باید برای نگهبان راحت باشد
شکل این سنگر ها به صورت هلالی و نیم دایره و به ارتفاع حدود 2متر میباشد که خودرو داخل نیم دایره قرار گرفته و تقریبا از حملات منحنی دشمن محفوظ میماند.
شکل سنگر خمپاره معمولا به صورت دایره می باشد ارتفاع سنگر باید حداقل 1 متر باشد و در کنار سنگر محل کوچکی برای مهمات در نظر گرفته شده باشد و همچنین باید دارای کانال به سنگر مهمات و سنگر اجتماعی نیز باشد.
خاکریز، عارضه ای است مصنوعی که از انباشتن خاک روی هم ایجاد میشود و ارتفاع آن، معمولا 2 تا 3 متر و قطر آن بین 4 تا 6 متر متغییر است.
مزایای خاکریز
• حفاظت نفرات، ادوات و تجهیزات از آتش دشمن
• محدود نمودن دید و تیر دشمن
• تقویت روحیه نیرو های خودی در پشت خاکریز
• تسهیل در پشتیبانی و تردد
• ایجاد محل مناسب برای تجمع نیروها قبل از عملیات